Ceteris Paribus, iktisat biliminde sıklıkla kullanılan Latince kökenli bir kavram olup “diğer koşullar sabit tutulduğunda” demektir. Diğer bir ifadeyle Ceteris Paribus, ekonomide iki değişken arasındaki ilişkinin zaman içindeki değişimi izlenirken, onlar arasındaki bir neden-sonuç ilişkisi kurulurken diğer değişkenlerin sabit tutulduğu varsayımına dayanır. Ceteris Paribusun amacı, ekonomik modellemelerde ve gözlemlerde basitleştirme yapmaktır. Bu sayede, incelenmek istenen değişkenler diğer değişkenlerden…
Devamını Oku »İktisat Tarihi
Post-fordizm, fordizmin krize girmesiyle birlikte 1970’lerden itibaren ortaya çıkan yeni bir “üretim ve tüketim paradigması” dır. Piyasadaki farklılaşmış taleplere yanıt verecek şekilde, nispeten az ancak çok çeşitli sayıda ürünlerin üretilmesi, üretimin ve işgücünün esnek hale getirilmesi, üretimde kullanılan makinelerin ve çalıştırılan işçilerin birden fazla sayıda işleve sahip olması, küçük ölçekli üretim yapılması ve yatay bir örgütlenme, post-fordist…
Devamını Oku »
Neo-liberalizm kavramı, özellikle son 30 – 40 yılda politik ve ekonomik tartışmaların merkezine oturmuş durumda. Hatta birçok düşünüre göre neoliberalizm, yaşadığımız dünyayı şekillendiren yegâne ideoloji ve bizler “neoliberalizm çağı” nda yaşamaktayız. Peki neoliberalizm ne demek? Liberalizmle arasındaki farklar neler? Neoliberalizm, özellikle 18. ve 19. yüzyılların hâkim ekonomi anlayışı olan ve temel unsurlarını serbest piyasa ekonomisi ile serbest…
Devamını Oku »
İnsanların maddi istek ve gereksinimlerini karşılamak amacıyla giriştikleri üretim, bölüşüm ve tüketim gibi etkinlikleri inceleyen bilim dalına iktisat ya da ekonomi denir. İktisat birey ve toplumların sınırsız istek ve ihtiyaçlarını karşılamak için, sahip oldukları sınırlı kaynakları nasıl ve ne şekilde kullanacaklarını araştırır. İktisat, kıtlığın ve tercihlerin incelenmesidir. İnsanlığın sahip olduğu kaynaklar sınırlı olduğundan, bu kaynakların en iyi, en…
Devamını Oku »
Kapitalizm, günümüzde sıklıkla kullanılmakta olan bir kavram. Kapitalizm, kimi zaman yaşadığımız birçok olumsuzluğun sebebi olarak gösterilmekte ve eleştirilmekte, kimi zamansa dünyadaki maddi gelişmenin tetikleyicisi olarak övülmektedir. Peki kapitalizm gerçekte nedir? Yazımızda kapitalizmi en basit anlamıyla tanımlamaya çalışacak ve ardından onun eleştirilen ve övülen yönlerini inceleyeceğiz. İlk kez Fransa’nın sosyalist politikacılarından gazeteci ve tarihçi Louis Blanc tarafından kullanılan…
Devamını Oku »
Fordist işletmelerin gerektirdiği endüstriyel iş bölümü ve uzmanlaşma üzerine kurulan ve Fordizmle eş zamanlı olarak ortaya çıkan Taylorizm, ABD’li mühendis ve iktisatçı Frederick Winslow Taylor tarafından ortaya atılmış bir iş yönetim modelidir. Kısaca tanımlayacak olursak Taylorizm; vasıfsız işgücü istihdamına, üretim sürecinin en küçük ve en basit parçalara kadar bölünmesine, parça başı ücret ödeme sistemine ve çalışanların üretimin her…
Devamını Oku »“Her arz kendi talebini yaratır” ifadesi “Mahreçler Kanunu” olarak da bilinen Say Kanunun ifadesidir. Say yasası olarak da bilinir. Jean Baptist Say adındaki klasik iktisatçı tarafından ortaya atılan bu görüşe göre, bir mal üretilirken üretim faktörlerine yapılan ödemeler aynı zamanda ekonomide üretilen mallara olan talebin de kaynağıdır. Yani bir mal üretilirken sadece arz yapılmış olmaz, aynı zamanda bu malın…
Devamını Oku »
Liberal düşüncenin temel söylemlerinden biri olan “Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler” felsefesinin ekonomik gerekçesi yine Liberalizmin önemli argümanlarından biri olan “görünmez el” prensibiyle ilgilidir. Liberalizmin önemli temsilcisi Adam Smith tarafından ortaya atılan görünmez el prensibi, piyasanın kendi iç işleyişine bırakıldığı ve bu işleyişe dışarıdan herhangi bir müdahale olmadığı takdirde, piyasanın toplum açısından en olumlu sonuçları doğuracağı inancına dayanır. Çünkü…
Devamını Oku »
Kutuplaşma Teorisi, gelişmiş ülkeler ile az gelişmiş ülkelerin birbirleriyle serbest ticaret yapmalarının az gelişmiş ülkeler aleyhine işleyeceğini savunan iktisat yaklaşımıdır. Peki Kutuplaşma Teorisi kimin teorisidir? Kutuplaşma Teorisi, İsveçli iktisatçı Gunnar Myrdal‘in teorisidir ve 1959 yılında ortaya atılmıştır. Bu teoriye göre, gelişmiş ülkelerle azgelişmiş ülkeler arasındaki iktisadi birlik ve serbest ticaret, azgelişmiş ülkeler aleyhine işler. Sonuçta zengin ülkeler daha zengin,…
Devamını Oku »Keynesyen İktisat Teorisinin Özeti İngiliz İktisatçı John Maynard Keynes’in 1929 Büyük Bunalımı’ndan çıkış için geliştirdiği model günümüz ekonomi politikasının da temelini oluşturmaktadır. Keynes’in ortaya attığı teoriye göre, klasik iktisat teorisinin ortaya attığı ekonominin kendiliğinden dengeye geleceği ve tam istihdam aşamasına otomatik olarak ulaşacağı fikri doğru değildir. Bu fikrin doğru olduğunu varsaysak bile, uzun vadede ekonominin kendi kendisini…
Devamını Oku »