Engel Yasası, bir tüketicinin gıdasal mallara gelirindeki artış oranından daha az oranda harcama yaptığını gösteren iktisat prensibidir.
Ernst Engel tarafından gelir-tüketim ilişkisini açıklamak için ortaya atılan kanun, 1857 yılında Belçikalı aileler üzerinde yapılan bir araştırmaya dayanır. Engel, bu araştırma sonucunda elde ettiği bulguları, daha sonra kendi adıyla anılacak olan “Engel Eğrisi (Engel Fonksiyonu)” yardımıyla açıklamıştır.
Engel Kanunun temel iddiası şudur:
“Bir aile ne kadar yoksulsa o ailenin toplam harcamaları içerisinde gıdaya ayırdığı payda o kadar çoktur. Gelir arttığında ise gelirin gıda harcamaları için ayrılan oranı giderek azalır.”
Diğer bir ifadeyle; yoksul aileler için gıda ürünleri bütçe içerisindeki en büyük harcama kalemini oluşturur. Ancak gelir arttıkça bu harcamanın aile bütçesi içindeki oranı giderek azalır.
Engel, tüketicilerin satın aldıkları mal ve hizmetleri üç ana gruba ayırmıştır. Bunlar;
- Gıda,
- Giyim-Barınma,
- Kültür-Eğitim-Eğlence-Hijyen-Sağlık-Ulaşımdır.
Buna bağlı olarak gelirle mal grupları arasında da üç temel ilişki biçimi ortaya çıkar. Tüketicilerin gelirleri arttıkça;
- Bütçeleri içerisinde gıda harcamalarına ayırdıkları pay azalır. Yani gıda maddeleri talebinin gelir esnekliği birden küçüktür.
- Giyim, barınma harcamalarına ayırdıkları pay değişiklik göstermez. Bu tarz giderler gelirle aynı oranda artış gösterir. Yani giyim ve barınma talebinin gelir esnekliği bire eşittir.
- Kültür, Eğitim, Eğlence, Hijyen, Sağlık, Ulaşım gibi harcama kollarına ayrılan pay ise artış gösterir. Bu mal ve hizmetlere yapılan harcamalar gelirdeki yüzde artıştan daha büyük oranda artış gösterir. Yani bu malların talebinin gelir esnekliği birden büyüktür.
Ernest Engel yaptığı bu çalışma ile tüketime ilişkin araştırmaları teorik ve istatistiksel bir çerçeve üzerine oturtmayı başarmış ve daha sonra “Engel Kanunu” olarak adlandırılacak olan çalışması ile ekonomi tarihi içerisinde önemli bir yer edinmiştir.
Nitekim engel kanununun gıdaya ilişkin talepteki değişimle ilgili temel varsayımı, yani gelir arttıkça tüketicilerin gelirleri içerisinde gıda harcamaları için ayırdıkları oransal payın azalacağı varsayımı, gelişmiş ve gelişmekte olan pek çok ülkede sonraki yıllarda yapılan “hanehalkı bütçe anketleri” yoluyla desteklenmiştir.