Hollanda Hastalığı; bir ülkede yeni bir doğal kaynağın bulunması ya da sahip olunan doğal kaynakların fiyatının artması sonucunda ülkeye giren yabancı para miktarının artması ve buna mukabil ülkenin yerel para biriminin aşırı değer kazanması sonucunda ortaya çıkan negatif gelişmeleri anlatmakta kullanılan bir kavramdır.
Hollanda Hastalığı kavramı, ilk kez 1977 yılında The Economist Dergisinde yayınlanan bir makalede kullanıldı. Makale, Hollanda’da 1959 yılında büyük doğal gaz rezervleri bulunması sonucunda Hollanda Florininin hızla değerlenmesi ve ülkenin giderek bir ithalat ülkesi haline dönüşmesini ele almaktaydı.
Ülkeye giren yabancı para girişi, ilk bakışta olumlu bir durum gibi görünse de, Hollanda’da üretimin düşmesine ve ekonomik büyümenin durmasına yol açmıştı.
Literatürde “Hollanda Sendromu”, “Hollanda Hastalığı (Dutch Disease)” ya da “Petrol Laneti (Oil Curse)” olarak adlandırılan bu durum, ekonomik açıdan yararlı bir gelişmenin, doğru yönetilmediği takdirde nasıl zararlı sonuçlara yol açabileceğini anlatmak için kullanılmaktadır.
Hollanda Hastalığının temel nedeni, ülkeye aşırı döviz girişi sonucunda ulusal para biriminin değer kazanması ve buna bağlı olarak ithalatın cazip hale gelmesi ve ihracatın güçleşmesidir.
Hollanda Hastalığı sonucunda ithalatın cazip hale gelmesi, yerli sanayinin gerilemesine ve işsizlik artmasına yol açar. Ülke ekonomisi, zenginliğin kaynağı olan söz konusu doğal kaynağın dünya piyasalarındaki fiyat değişimlerine daha duyarlı hale gelir. Böylece ülke gittikçe dışa bağımlı hale gelir.
Örneğin zenginliğini petrole borçlu olan bir ülke, petrol fiyatlarında yaşanan bir düşüşten ciddi ölçüde etkilenecektir.
Doğal kaynaklardan gelen fazla gelirleri bir fonda toplamanın Hollanda Hastalığını engellemekte en etkili yol olduğu kabul edilir. Norveç bunun en iyi örneğidir. Norveç, Kuzey Denizinden elde ettiği petrol sonucunda hiç beklemediği bir gelir sağlamıştır. Ancak Norveç hükümeti bu geliri kullanmayarak bir fonda toplamıştır.
“Norveç Varlık Fonu” olarak bilinen bu fon, dünyadaki yatırım projelerine borç vererek ve faiz geliri elde ederek büyümüş ve bugün 1,3 trilyon dolar civarında bir değere ulaşmıştır.
Böylece Norveç, kurumsal yapısının sağlamlığı sayesinde petrolden gelen bu olağanüstü gelirin ekonomisini bozmasına izin vermemiş ve Hollanda Hastalığından korunmayı başarmıştır.