Sykes-Picot Antlaşması İngilizler ve Fransızlar arasında 16 Mayıs 1916’da Ortadoğu topraklarının paylaşılması maksadıyla yapılan gizli bir antlaşmadır.
Bu antlaşmayı hazırlayanlar İngiliz politikacı, yazar ve aynı zamanda gezgin olan Mark Sykes ile Fransız diplomat ve avukat George Picot’du. Bu nedenle anlaşma bu kişilerin isimlerine atıfla Sykes-Picot Antlaşması olarak adlandırıldı. Daha sonra Rusya’da bu antlaşmaya katıldı.
Antlaşmaya göre Trabzon, Erzurum, Van, Bitlis ve Güneydoğu Anadolu’nun bir bölümü Rusya’ya; Doğu Akdeniz Bölgesi, Adana, Antep, Mardin, Urfa, Diyarbakır, Musul ve Suriye kıyıları; İngiltere’ye ise Hayfa ve Akka limanları, Bağdat, Basra ve Güney Mezopotamya verilecekti.
Ayrıca Fransa ve İngiltere’nin elde ettiği topraklarda Arap devletleri konfederasyonu veya Fransız ve İngiliz denetiminde tek bir Arap devleti kurulacak, İskenderun serbest liman olacak, Filistin’de ise Uluslararası bir yönetim oluşturulacaktı:
sykes picot antlaşması
Bu özellikleriyle Sykes Picot Antlaşması, Sevr Antlaşmasının adeta bir ön provası gibiydi. Sykes Picot Antlaşması’nın Sevr’den tek farkı, bu antlaşmaya Osmanlı İmparatorluğu’nun taraf olmaması, hatta bu anlaşmadan haberinin dahi olmamasıydı.
Sykes Picot’un uygulanmasını engelleyen şey ise Rusya’daki Bolşevik Devrimi’nin başarıya ulaşması olmuştu. 25 Ekim 1917’de Rusya’da iktidarın Lenin önderliğindeki Bolşeviklerin eline geçmesiyle sonuçlanan Bolşevik Devrimi’nden yaklaşık bir ay sonra Sovyetler Birliği Dışişleri Halk Komiseri olan Lev Troçki, Sykes Picot Antlaşması’nı İzvestiya Gazetesi’nde yayınlatarak, Osmanlı Devleti’nin paylaşılmasına ilişkin bu gizli belgeyi tüm dünyaya duyurmuştu.
Yukarıda kısaca özetlemeye çalıştığımız Sykes Picot Antlaşması hakkındaki daha ayrıntılı ve görsel bir bilgi için Khan Academy tarafından hazırlanmış şu videoyu izleyebilirsiniz: