1) Türkiye Cumhuriyeti Tarihi hakkında tavsiye ettiğimiz ilk kitap, Ankara Üniversitesi Türk İnkilap Tarihi Enstitüsü Öğretim üyeleri tarafından kaleme alınan “Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi”. Kitap, bir ders kitabı niteliğine sahip olmakla birlikte gayet sade ve akıcı bir anlatıma sahip. III. Selim Döneminden başlayarak 2000 sonrası Türkiye Tarihine uzanan geniş bir dönemi genel hatlarıyla öğrenmek ya da var olan bilgilerinizi pekiştirmek istiyorsanız, bu kitaba muhakkak göz atın.
2) Önereceğimiz ikinci eser, ODTÜ’de yıllarca Atatürk İlke ve İnkılapları dersi veren, İlter Ertuğrul’un “Cumhuriyet Tarihi El Kitabı”. 1923’den 2008’e Türkiye Tarihini ele alan kitap, küçük boyutuna rağmen oldukça önemli noktalara işaret etmeyi başaran nadide bir eser. Kesinlikle okunmalı.
3) Mahfi Eğilmez’in “Değişim Sürecinde Türkiye” kitabı, Cumhuriyet tarihi hakkında tavsiye ettiğimiz bir diğer eser. Osmanlı’dan Cumhuriyete Türkiye’nin sosyo-ekonomik tarihini anlamak isteyenler için değerli bir başvuru kitabı. Kitap küçük boyutuna rağmen pek çok konuya değinmiş ve Türkiye’nin tarihsel birikimini etkileyen ekonomik, politik ve sosyal süreçlere ilişkin önemli değerlendirmelere yer vermiş.
4) Önereceğimiz dördüncü kitap, Prof. Dr. Sina Akşin’in Türkiye İş Bankası Yayınlarından çıkan “Kısa Türkiye Tarihi”. Adından anlaşılacağı üzere yazar, uzun bir tarihi kısa bir kitaba sığdırmış, ancak buradan hareketle kitabın yüzeysel olduğunu söylemek mümkün değil. Birçok konu gayet doyurucu bir şekilde ele alınarak okuyucuya aktarılmış. Ayrıca Sina Akşin gibi Cumhuriyet tarihi alanında oldukça yetkin ve değerli çalışmalara sahip bir ismi tanımak ve bakış açısını kavramak açısından bu kitap iyi bir başlangıç kitabı olabilir.
5) Cumhuriyet tarihi hakkında önereceğimiz beşinci kitap, Hint kökenli Amerikalı araştırmacı Prof. Dr. Feroz Ahmad’ın “Bir Kimlik Peşinde Türkiye” kitabı. Bilgi Üniversitesi Yayınlarından çıkan bu kitap, yabancı kökenlere sahip ama aynı zamanda ülkemizde de uzun yıllar yaşamış bir araştırmacının elinden çıkan çok önemli bir eser. Feroz Ahmad, hem ülke tarihimize dışarıdan bakabilen, ama aynı zamanda ülkemizi de oldukça yakından tanıyan bir insan. Ayrıca tıpkı Akşin gibi Feroz Ahmad da Cumhuriyet tarihi üzerine pekçok önemli eser vermiş bir isim. Bir Kimlik Peşinde Türkiye Feroz Ahmad’ı tanımak ve daha sonra diğer eserlerine de başvurmak için iyi bir giriş kitabı olabilir.
6) Önereceğimiz diğer kitap; “Modernleşen Türkiye’nin Tarihi“. Hollandalı Akademisyen Prof. Dr. Eric Jan Zürcher tarafından kaleme alınan bu eser, Cumhuriyet tarihi okumalarına başlamak isteyenler için, değerli giriş kitaplarından biri. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Osmanlı modernleşmesinden başlayarak neredeyse günümüze kadar yaşanan hadiseleri, doyurucu bir biçimde ele almakta. Nitekim bu kitap, Feroz Ahmad’ın Bir Kimlik Peşinde Türkiyesi’yle birlikte gerek dünyada gerekse de ülkemiz üniversitelerinin pek çoğundaki Türk Siyasal Hayatı, Türkiye Tarihi, Türkiyenin Toplumsal Yapısı gibi dersler sırasında, öğrencilere en sık önerilen kaynak kitapların başında gelmekte.
7) Türkiye Cumhuriyeti Tarihi hakkında tavsiye edeceğimiz altıncı kitap, bir diğer yabancı tarihçi Bernard Lewis’in “Modern Türkiye’nin Doğuşu” isimli eseri. Bernard Lewis, alanında efsaneler arasına girmiş Amerikalı bir ortadoğu tarihçisi. Haliyle, Modern Türkiye’nin Doğuşu da yazdığı her eser gibi büyük bir öneme sahip. Yaklaşık 700 sayfalık bu eser, sadece dünyaca ünlü bir tarihçinin kaleminden çıktığı için bile kesinlikle okunması gerekir.
Önerdiğimiz bu yedi kitap, daha ziyade giriş düzeyinde bilgi edinmek isteyen okuyucular için tavsiye edebileceğimiz eserler. Aşağıda yer vereceğimiz eserler ise, okumalarını daha ayrıntılı hale getirmek isteyen ve Cumhuriyet tarihi alanında daha derinlemesine bilgi edinmek isteyenler için.
8) Cumhuriyet tarihimizin değerli yazarlarından Şevket Süreyya Aydemir‘in kaleme aldığı Enver Paşa, Suyu Arayan Adam, Tek Adam, İkinci Adam ve Menderes’in Dramı kitapları. Bu kitaplar aslında birer biyografi gibi gözükse de, sırasıyla okunduğunda Osmanlının son döneminden 1960 Askeri Darbesine kadar geçen süredeki Türkiye tarihini derinlemesine incelemenize olanak sağlıyor. Üstüne üstlük Şevket Süreyya Aydemir’in bu dönemleri bizzat yaşayan bir isim olması, birçok olayın bizatihi tanığı olması, kitapların değerini katbekat arttırıyor. Eğer Cumhuriyet tarihiyle ciddi ölçüde ilgiliyseniz ve okumalarınızı derinleştirmek istiyorsanız, bu eserler sizin başvurmanız gereken ilk eserler arasında.
9) Cumhriyet tarihimizi anlatan diğer bir önemli eser, Tevfik Çavdar’ın iki ciltlik “Türkiye’nin Demokrasi Tarihi” isimli İmge Yayınevinden çıkan kitabı. Olaylara derinlemesine ve ayrıntılı bir bakış açısı sunan bu eser, ayrıca yazarın iktisatçı ve marksist kimliğiyle birleştiğinde Türkiye tarihine sol bir pencereden bakmak isteyenler için oldukça önemli. Cumhuriyet tarihi meraklıları için okunması gereken elzem eserler arasında.
10) Tavsiye edeceğimiz dokuzuncu kitap, değerli tarihçi Şerafettin Turan’ın beş ciltlik “Türk Devrim Tarihi“ isimli eseri. Ciddi bir akademik üslupla yazılan bu eser, son derece doyurucu, çok yönlü ve detaylı bir çalışma olup, konunun ayrıntılarına girmek isteyenler için doğru bir kaynak.
11) Niyazi Berkes‘in “Türkiye’de Çağdaşlaşma” isimli kitabı. Niyazi Berkes, Türkiye’de sosyal bilimlere ilgi duyan herkesin tanıdığı/tanıması gerektiği değerli bir aydın ve düşünür. Türkiye’de Çağdaşlaşma, ülkemizin son 200-250 yıllık çağdaşlaşma, modernleşme, yenileşme çabasına ışık tutan değerli bir eser. Türkiye Tarihi dediğimiz olgunun aslında bir modernleşme tarihi olduğunu göz önüne aldığmızda, bu eseri neden muhakkak okumamız gerektiği kolayca gün yüzüne çıkıyor. İlgililerin kesinlikle okuması gereken bir kitap.
12) Cumhuriyet tarihine ilişkin tavsiye edeceğimiz son kitap, Doğan Avcıoğlu‘nun “Türkiyenin Düzeni Dün, Bugün, Yarın” kitabı. Doğan Avcıoğlu, Türkiye’nin meselelerine ilgi duyan herkesin yakından tanıması gereken diğer bir isim. Özgün ve değerli bir aydın. İlk basımı 1968 yılında yapılan bu eser, güncelliğini hala korumakta ve “Türkiye Neden Kalkınamadı?” sorusuna tarihsel süreç içerisinde yaptığı değerlendirmelerle cevap aramakta. Eserin başlığında söylediği gibi, Türkiyenin dününü, bugününü ve hatta yarınını anlamak isteyenler, bu kitabı kesinlikle okumalı, okutmalı.
Burada Cumhuriyet tarihimiz üzerine elbette daha pek çok önemli eser sıralayabiliriz. Ancak sırasıyla yukarıda tavsiye ettiklerimizi okuduğunuz takdirde, bu kitaplar sizin alana ilişkin bilgi birikiminizi arttıracak ve daha spesifik okumalar yapma noktasında, yeni eserlerle tanışmanıza zemin hazırlayacaktır. Ayrıca bu eserler, Türkiye’nin meselelerine bakışınızı önemli ölçüde geliştirerek, Türkiye’nin bugünü ve yarını konusunda zihninizi fazlasıyla berraklaştıracaktır.
Keyifli okumalar dileriz…