Jöntürk ve Türkçülük hareketinin önde gelen isimlerinden, siyaset ve devlet adamı Tunalı Hilmi, 1871’de Bulgaristan’ın Eskicuma (bugünkü adıyla Tırgovişte) kentinde doğdu. 1877’de patlak veren Osmanlı – Rus Savaşı (93 Harbi) nedeniyle ailesiyle birlikte İstanbul’a göç etti. Askeri Tıbbiye Mektebindeki öğrenciliği sırasında “Gizli Mektepliler” derneğini kurdu.
Bu dernek daha sonra İttihat ve Terakki Cemiyetiyle birleşti. Tıbbiye’nin son sınıfında Avrupa’ya kaçan ve 1895 yılında İsviçre’nin Cenevre kentine yerleşen Tunalı Hilmi, Cenevre Üniversitesi’nde hukuk ve pedagoji eğitimi gördü.
Bu sırada bir yandan da Jön Türklerin çıkardığı Meşveret ve Mizan gazetelerine yazılar yazdı ve Jöntürklerin amaç ve hedeflerini açıklayan Hutbe adlı broşürleri yayınladı.
1897’de yine Cenevre’de İshak Sükuti ve Abdullah Cevdet’le birlikte Osmanlı gazetesini çıkardı. 1898’de İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin müfettişi olarak Mısır’a gitti ve cemiyetin Kahire şubesini örgütledi.
1908’de Meşrutiyetin ilan edilmesinin ardından, İstanbul’a dönen Tunalı Hilmi, başta İnkılap olmak üzere çeşitli yayın organlarında yazılar yayımladı.
Ayrıca 1916 yılına değin çeşitli ilçelerde kaymakamlık görevinde bulundu.
1920’de toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi’ne Bolu Mebusu olarak girdi. İstanbul’un işgal edilmesinin ardından Ankara’ya geçerek Milli Mücadeleye katıldı. İlk TBMM’de Bolu Mebusu, 2. ve 3. dönem TBMM’lerde ise Zonguldak mebusu olarak bulundu.
Çalışma yaşamının düzenlenmesi, kanunların numaralandırılması ve dilinin sadeleştirilmesi, yazışmalarda lakap ve aşırı saygı ifadelerinin kaldırılması gibi birçok konuda yasa önerileri hazırlayan Tunalı Hilmi, bu yasaların çoğunun kabul edilmesine de ön ayak oldu.
Tunalı Hilmi’nin en önemli yapıtı da 1904 tarihli “Türkiye’de Halk Hakimliği Düzeni – Bir Şart – Bir Dilek – isimli bir yasa tasarısıdır.
Konuşmalarında ve yazılarında öz Türkçe’yi savunan Tunalı Hilmi, aynı zamanda kadın haklarının da savunuculuğunu yapmış bir isimdi.
Önceleri Osmanlıcılık akımını savunan Tunalı Hilmi, daha sonra Türkçülük akımını benimsedi. Hatta Türkçülük akımına mensup bir diğer önemli isim olan Yusuf Akçura tarafından kültürel alandaki Türkçülük hareketinin ilk temsilcisi olarak gösterildi.
Tunalı Hilmi, 26 Temmuz 1928’da İstanbul’da ölmüştür.