İÇİNDEKİLER
Mudanya Mütarekesinin İmzalanması
Mudanya Mütarekesi, 11 Ekim 1922’de imzalanan ve Kurtuluş Savaşı’nı askeri olarak sonlandıran ateşkes antlaşmasıdır.
Mudanya Mütarekesi, 26 Ağustos 1922’de başlayan ve 30 Ağustos’ta zaferle sonuçlanan Büyük Taarruzun ardından Yunan Ordusunun bozguna uğraması ve işgal ettiği yerleri terk etmeye başlamasının bir sonucu olarak değerlendirilebilir.
Mudanya’da başlayan ateşkes görüşmelerinde TBMM Hükümeti Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa tarafından temsil edilirken; Fevzi Paşa ve Refet Paşa da görüşmeler boyunca Mudanya’da kalmışlardır.
Bu görüşmelerde İngiltere General Harrington, Fransa General Charpy, İtalya ise General Monbeli tarafından temsil edilmiştir.
Yunanistan temcilcisi General Mazakaris ise görüşmelerle doğrudan ilgili olmasına rağmen, görüşmelere katılmamış ve gelişmeleri bir gemiden izlemekle yetinmiştir.
Zaman zaman gergin anların yaşandığı mütareke görüşmeleri, kesilme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Hatta Türk Ordusu, mütareke görüşmeleri sırasında yeniden harekât hazırlıklarına başlamıştır.
Görüşmeler nihayet 11 Ekimde uzlaşmayla sonuçlanmış ve taraflar ortaya çıkan metne imzalarını atmışlardır.
Mudanya Mütarekesi’nin Maddeleri
14 maddenin yer aldığı Mudanya Mütarekesi’nin önemli maddeleri şunlardır:
- Mütareke imzalandıktan üç gün sonra, 14/15 Ekim gecesinde yürürlüğe girecektir.
- Türk ve Yunan güçleri arasındaki silahlı çatışma dönemi sona erecektir
- Yunanistan Doğu Trakya’yı 15 gün içinde boşaltacak ve bu bölge İtilaf Devletleri vasıtasıyla 30 günlük süre içerisinde Türkiye’ye devredilecektir.
- Türk ordusu Barış Antlaşması imzalanıncaya dek Trakya’ya geçemeyecektir. Bu bölgede sadece iç güvenlikle ilgili olarak bir miktar jandarma kuvveti bulundurabilecektir.
- Barış Antlaşması imzalanıncaya dek Meriç’in sağ sahili ve Karaağaç İtilaf Devletlerinin kontrolü altında kalacak ve Türk kuvvetleri Çanakkale Boğazı ve İzmit’te belirlenen çizgiyi geçemeyeceklerdir.
Mudanya Mütarekesinin Sonuçları ve Önemi
Türk Kurtuluş Savaşı’nın askeri yönden sona ermesini sağlayan Mudanya Mütarekesinin en önemli sonuçları şunlardır:
- Mudanya Ateşkes Antlaşmasıyla birlikte Doğu Trakya savaş yapılmadan kurtarılmış ve Mondros Mütarekesi yok sayılmıştır.
- Mudanya Mütarekesi’nin İngiltere açısından da önemli sonuçları olmuştur. İngiltere’nin Doğu Akdeniz politikası iflas etmiş; İngiltere’nin Yunan destekçisi Başbakanı David Lloyd George istifa etmek zorunda kalmıştır. Böylece Mudanya Mütarekesinin bir sonucu olarak İngiltere’de hükümet değişikliği yaşanmıştır.
- Fransa’nın ardından İngiltere ve İtalya da yeni Türk devletinin varlığını resmen tanımışlardır.
- Bu antlaşmayla birlikte Osmanlı Devleti tümüyle devre dışı kalmış ve hukuki varlığını kaybetmiştir.
- Mütarekeyi kabul etmeyen ve imzalamak istemeyen Yunanistan, müttefiklerinden beklediği desteği bulamayınca 14 Ekim’de Mütarekeyi imzalamak zorunda kalmıştır
- TBMM, Doğu Trakya’nın teslim alınması ve orada Türk tekrar tesis edilmesi için Refet Paşa’yı görevlendirmiştir, 19 Ekim 1922‘ de TBMM temsilcisi olarak istanbul’a giren Refet Paşa, halkın büyük sevinciyle karşılanmıştır.
Mudanya Ateşkes Antlaşmasıyla Türk-Yunan çatışmasının sona erdirilmesi ve Doğu Trakya’nın kurtarılması gibi gelişmeler Türk tarafının lehine olan gelişmelerdir. Ancak Mudanya Mütarekesiyle İstanbul ve Boğazlarda Türk egemenliği tam anlamıyla kurulamamıştır.
Bu nedenle gerek Boğazlar üzerinde denetimin sağlanamamış olması gerekse Trakya’ya ordu geçirilememesi, bir süre sonra başlayacak olan Lozan Barış Konferansı görüşmelerinde Türk Hükümetinin pazarlık gücünü olumsuz etkilemiştir.
Dolayısıyla mütarekenin bu hükümleri, Türkiye için birçok noktada önemli sağlayan Mudanya Ateşkes Antlaşmasının zayıf halkaları olarak değerlendirilebilir.