Laikliği yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kabul eden Mustafa Kemal, bu alandaki devrimlerinin ardından ibadetin Türkçeleştirilmesi konusuna eğilmeye başladı.
Ona göre Türk halkının ibadetini öz dilinde gerçekleştirmesi ve Kuran’ı anlayarak kavraması esasen “din” le değil, “dil” le ilgili bir konuydu. Türk milletinin hayatında hâkim olması gereken en önemli şey milli dili ve milli benliği idi. Daha önceki dönemlerde de gündemde olan ibadetin Türkçeleştirilmesi konusu örneğin Ziya Gökalp’in 1918’de yayımlanan “Vatan” adlı şiirinin ilk kıtasına şöyle yansımıştı:
Bir ülke ki camiinde Türkçe ezan okunur,
Köylü anlar manasını namazdaki duanın…
Bir ülke ki mektebinde Türkçe Kuran okunur
Küçük büyük herkes bilir buyruğunu Huda’nın…
Ey Türkoğlu, işte senin orasıdır vatanın!
Bu konudaki ilk resmi çalışmalar ise Cumhuriyet’in kurulmasının ardından başladı.
1928 Haziranında İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde, başkanlığını Prof. Mehmet Fuad’ın (Köprülü) yaptığı bir uzmanlar komisyonu oluşturuldu. Bu komisyon çalışmalarının ardından basında bir reform programı yayımladı. Yayınlanan bu programda dinin de toplumsal bir kurum olduğu ve hayatın zorunluluklarına ve gelişimine ayak uydurmak zorunda olduğu belirtilerek, ibadet dilinin Türkçe olması, duaların ve hutbelerin Türkçe şekillerinin kabul edilmesi gerektiği belirtildi. Ayrıca 10 Nisan 1928’de Anayasa’da yapılan laik değişiklikler de ibadetin Türkçeleştirilmesi için gerekli yasal dayanağı sağladı.
Nihayet ibadetin Türkçeleştirilmesi konusundaki bu proje, 1932 yılı başlarında uygulamaya kondu.
22 Ocak 1932 tarihinde Kuran’ın Türkçe tercümesi ilk kez İstanbul’da Yerebatan Camii’nde Hafız Yaşar (Okur) tarafından okundu.
30 Ocak 1932 tarihinde ise ilk Türkçe ezan Hafız Rifat Bey tarafından ikindi vakti Fatih Camii’nde okundu. İlk etapta bütün yurtta uygulanmayarak sadece belli başlı illerde uygulanan Türkçe Ezan uygulaması, 4 Şubat 1933’den itibaren bütün yurtta uygulanmaya başlandı.
Bu uygulama, 14 Mayıs 1950’de Demokrat Partinin iktidar olmasının ardından 16 Haziran 1950 tarihinde kaldırıldı.