Fevzi Çakmak Kimdir?

Türkiye’nin ilk genelkurmay başkanı ve rütbesi mareşalliğe yükselmiş olan iki askerinden (öteki Mustafa Kemal ATATÜRK) biridir. 1876’da İstanbul’da doğan Fevzi Çakmak, 1896’da Harp Okulu’nu ve 1898’de kurmay yüzbaşı olarak Harp Akademisi’ni bitirdi. 1911’de yarbaylığa yükselen Fevzi Çakmak, Batı Rumeli’yi İtalya’ya karşı savunmak için örgütlenen Garp Ordusu’nun kurmay başkanı oldu. Balkan Savaşı patlak verince Vardar Ordusu harekât şube müdürlüğüne ve ardından, 1913’te albay rütbesiyle 2. Tümen komutanlığına atandı; bir yıl sonra da 5. Kolordu komutanı oldu.

 

Mart 1915’te rütbesi tuğgeneralliğe yükseltilen Fevzi Çakmak, Birinci Dünya Savaşı’nın Çanakkale cephesinde emrindeki 5. Kolordu ile Kanlıdere ve Kerevizdere savunmalarında önemli roller oynadı; Mustafa Kemal’in hastalanması üzerine, Anafartalar grup komutanlığını üstlendi. 1916’da 2. Kafkas Ordusu’nun 1917’de ise önce Diyarbakır’daki 2.Ordu’nun, ardından Filistin’deki 7. Ordu’nun komutanı oldu. Filistin’deyken özellikle Sina cephesinde gösterdiği başarılardan ötürü 1918’de korgeneralliğe yükseldi.

 

1919’da 1. Ordu Müffetişliğine getirilen Fevzi Çakmak, Kasım 1919’da Mustafa Kemal ve arkadaşlarına öğüt vermek için Anadolu’ya gönderilen kurulda yer aldı. İstanbul’a dönünce Askeri Şura üyeliğine atandı; 3 Şubat 1920’de İngilizlerin baskısıyla istifa etmek zorunda kalan Mersinli Cemal Paşa’nın yerine Harbiye Nazırı oldu. 8 Nisan 1920’de sona erecek olan bu kısa görevi sırasında, İstanbul’dan Anadolu’ya silah ve cephane gönderilmesine yardımcı oldu. Fevzi Çakmak, İstanbul’da işgal kuvvetlerinin baskısının artması üzerine 17 Nisan 1920’de Anadolu’ya geçti ve Kozan Milletvekili olarak TBMM’ye katıldı. Meclis tarafından Milli Savunma Bakanlığı ile bakanlar kurulu başkanlığına getirildi. Bunu üzerine İstanbul hükümeti Fevzi Çakmak’ı 26 Mayıs 1920’de askerlikten çıkardı ve hakkında idam kararı verdi.

 

İkinci İnönü Savaşı’ndan sonra 3 Nisan 1921’de orgeneralliğe yükselen Fevzi Çakmak, 3 Ağustos 1921’de genelkurmay başkan vekili oldu. Başkomutanlık Meydan Muharebesinin hemen ardından 31 Ağustos 1921’de ise bu savaşın harekât planının hazırlayıcısı olmasından ötürü Mareşal rütbesiyle onurlandırıldı.

 

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk genelkurmay başkanı olan Fevzi Çakmak bu görevini 1944 yılına kadar sürdürdü. Emekli olmasının ardından ise siyasete girdi ve 1946 yılında Demokrat Parti listesinden bağımsız aday olarak girdiği seçimlerde İstanbul Milletvekili seçildi. Bir süre sonra yöneticileriyle anlaşmazlığa düştüğü bu partiden ayrıldı ve 1948 yılında Millet Partisi’nin kurucuları arasında yer aldı. Partini onursal başkanıydı.

 

10 Nisan 1950 tarihinde İstanbul’da vefat eden Fevzi Çakmak’ın cenazesi İstanbul Eyüp Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.

 

Görüş ve Önerileriniz İçin