Yalta Konferansı, Kırım’ın Yalta kentinde 4 -11 Şubat 1945 tarihleri arasında toplandı.
Konferansa Katılan devletler “üç büyükler” olarak adlandırılan; İngiltere (Churchill), ABD (Roosevelt) ve Sovyet Rusya (Stalin) idi.
İkinci Dünya Savaşının bitmek üzere olduğu bir dönemde toplanan Yalta Konferansı; bir anlamda bu üç büyük devlet arasındaki eşgüdümü sağlamak ve dünyanın geleceğini planlamak adına toplanmıştı.
Ancak konferans, bir anlamda savaş sırasında oluşan büyük ittifakın da sonu oldu. Çünkü bütün aktörler savaş sonrasında oluşacak nüfuz alanlarını genişletmek istiyordu.
Bu anlamda Yalta Konferansı, Soğuk Savaşın başlangıcını temsil eder.
Ancak aynı zamanda bu konferans, ülkelerin “ortak bir barış sistemi” kurulması konusunda anlaştığı ve BM’nin temellerinin atıldığı konferans özelliği de göstermektedir.
Bu bağlamda Yalta Konferansı’yla birlikte;
- Birleşmiş Milletler örgütünün kurulması için San Fransisco‘da bir konferans toplanması,
- Beş büyük devlet olarak kabul edilen Çin, ABD, SSCB, Fransa ve İngiltere‘ye oluşturulacak Güvenlik Konseyi’nde veto hakkı verilmesi,
- 1 Mart 1945’e kadar ortak düşmana (mihver devletlerine) savaş açmış olanların BM üyeliğine alınması kararlaştırıldı. Türkiye bu kararlar doğrultusunda, BM’ye üye olabilmek adına, 23 Şubat 1945’te Almanya ve Japonya’ya savaş ilan etti.
- Boğazların statüsünün Sovyet Rusya lehine değiştirilmesi konusu görüşüldü. Türk Boğazları konusunda değişiklik talep eden Stalin, Montreaux Boğazlar Sözleşmesi’nin eskidiğini ve değişmesi gerektiğini ileri sürdü. Ancak Stalin’in bu çabası sonuç veremeyecekti.
- Almanya’nın ve Berlin’in ortak işgali konusu tartışıldı. Buna göre, SSCB Almanya’nın doğusunu, İngiltere kuzeybatısını ABD’nin ise güneybatısını işgal etmesi kararlaştırıldı. Ayrıca Fransa’ya da işgal bölgesi verildi.
- Normalde Sovyet işgal bölgesinde bulunan Berlin’in ise dört devletin işgali altında bulunması kararlaştırıldı.
- En çok tartışılan bir başka konu Polonya sorunu oldu. Polonya ile ilgili ilk sorun, Polonya’nın hangi hükümet tarafından temsil edileceği sorunuydu. Çünkü Polonya’nın Almanya ve SSCB işgali sırasında Londra’ya kaçan mülteci hükümeti ve bir de SSCB’nin işgal bölgesinde kurduğu ve tanıdığı, “Lublin Komitesi” adlı komünist hükümeti bulunmaktaydı. SSCB bu hükümetin Batılılarca tanınmasını istedi. Ancak çözüm, ileride seçim yapılması şartıyla geçici olarak iki hükümetin koalisyon kurulması şeklinde belirlendi.
- Polonya’nın Sovyetler’e doğuda geniş bir bölge vermesine (Curzon Hattı) karşılık olarak Batıda Oder-Neisse ırmaklarına değin Polonya toprakları olması öngörüldü.
- SSCB’ye Japonya’ya savaş ilan etmesinin karşılığı olarak, Sahalin Adası‘nın güneyi ile Kuril Adaları verilmiş, Dış Moğolistan Sovyet etki alanına sokulmuş ve ayrıca Port Arthur ile Mançurya’daki demiryolu ayrıcalıkları verilmiştir.