Bu yazımızda, Türk siyasal hayatının önemli simalarından 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın 31 Ekim 1989 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti’nin 8. Cumhurbaşkanı olarak seçilmesine giden süreci kısaca inceleyeceğiz.
Özal’ın liderliğindeki ANAP iktidarı döneminde yaşanan diğer gelişmeleri ise şu yazımızdan okuyabilirsiniz:
Genel Hatlarıyla Türkiye’de ANAP Dönemi ve Turgut Özal İktidarı
1982 yılındaki Anayasa referandumuyla Cumhurbaşkanlığı sıfatını kazanmış olan Kenan Evren, Anayasa’nın öngördüğü şartlar gereğince bu makama 7 yıl için gelmişti ve bir kez daha seçilmesi mümkün değildi.
Bununla beraber, Evren’in görev süresinin dolmasına kısa bir süre kala, bazı çevrelerde Evren’in yeniden Cumhurbaşkanı seçilebilmesi için bir Anayasa değişikliği yapılması dillendirilmeye başlandı.
SHP Genel Başkanı Erdal İnönü buna, “Anayasa kişiler için değişmez” görüşüyle karşı çıkarken Doğru Yol Partisi lideri Süleyman Demirel, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini istiyordu.
Sonuç olarak Kenan Evren’in yeniden aday olması gibi bir durum ortaya çıkmadı.
Bu dönemde Cumhurbaşkanı adayı olarak ortaya çıkan en ciddi isim dönemin başbakanı Turgut Özal’dı. Özal’ın şansı sadece arkasında çoğunluk partisinin bulunmasından ileri gelmiyordu. Aynı zamanda askerlerle uzlaşmasını bilen sivil kökenli bir aday olması da onu çekici hale getiriyordu.
Örneğin Özal, bu dönemde Kara Kuvvetleri Eski Komutanı Kemal Yamak’ı Başbakanlık özel danışmanlığına atayarak, Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi Ordu’ya bir jest yapmıştı.
Muhalefet ise Özal’ın seçilmesine şiddetle karşı çıkmaktaydı.
Partiler arası uzlaşmayla bir aday saptanmasından yanaydı.
Muhalefetin etkili isimlerinden Süleyman Demirel, 6 Eylül 1989’da Isparta’da yaptığı bir açıklamada “Özal Çankaya’ya çıkarsa indirmek boynumuzun borcu olsun” demişti.
SHP Genel Sekreteri Deniz Baykal’da benzer bir şekilde Demirel’in adaylığına karşı çıkarak “onursuzca indirmek” ifadesini kullanmıştı.
Muhalefetin bu tutumuna karşılık Özal’ın adaylığı ANAP’ın yetkili organı MKYK’da 9 olumsuz oya karşılık destek gördü ve seçimlerin başlamasına üç gün kala yani 17 Ekim 1989 tarihinde Özal adaylığını açıkladı.
Onun ardından yine ANAP’tan parti içi muhalefetin önemli isimlerinden Fethi Çelikbaş’ta Cumhurbaşkanlığı için aday olduğunu açıkladı.
Böylece 1989 Cumhurbaşkanlığı seçimleri, aynı partiden iki aday arasında gerçekleşti.
Anayasanın 102. Maddesine göre seçimin ilk turunda seçilmiş olmak için 2/3 oy gerekli, üçüncü turda ise üye tam sayısının salt çoğunluğu yeterliydi.
Hem DYP hem de SHP’nin boykot ettiği seçimlerin üçüncü turunda salt çoğunluğu almayı başaran Özal, oylamaya katılan 285 milletvekilinden 263’ünün oylarını alarak 31 Ekim 1989 tarihinde Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı oldu.
9 Kasım’da yapılan bir törenle de Kenan Evren görevini resmen Özal’a devretti.