Madımak Olayı Neden Çıktı?
Madımak Olayı, Madımak Katliamı ya da Sivas Katliamı olarak bilinen hadise, Sivas’ta düzenlenen Pir Sultan Abdal Şenliği‘ne katılan yazar, şair ve sanatçıların kaldığı Madımak Otelinin 2 Temmuz 1993 Cuma günü aşırı dinci gruplar tarafından yakılması olayıdır.
Adeta bir katliama dönüşen bu eylem sonucunda çoğu dumandan boğulmak suretiyle 37 kişi yaşamını yitirdi, 43 kişi yaralandı.
Şenliğe konuk olarak katılan Aziz Nesin‘in 1 Temmuz’da yapmış olduğu konuşmanın İslamiyet’e ilişkin kısımlarının bazı yerel gazetelerde çarpıtılarak manşetten verilmesi, olayları başlatan ilk adım oldu.
Bu çarpıtılmış haberlerin etkisiyle bir kısım halkın Aziz Nesin’e tepki göstermesini fırsat bilen aşırı dinci gruplar, cuma namazından sonra çeşitli camilerden çıkan cemaatin arasına karışıp onları kışkırtmak suretiyle topluluklar oluşturmaya başladılar.
Tekbir sesleriyle ve “Şeytan Aziz”, “Sivas Aziz Nesin’e mezar olacak”, “Vali istifa” gibi sloganlar eşliğinde yürüyüşe geçen bu gruplardan biri, Hükümet Konağı’nı taş yağmuruna tutarken, başka bir gösterici grubu Aziz Nesin’in kitaplarının sergilendiği Kitap Fuarı’nı basarak, burayı tahrip etti.
Üçüncü bir grup ise Atatürk Heykeli’ne saldırdıktan sonra Pir Sultan Abdal Heykeli’ni yıktı. Ardından bu heykeli belediyeye ait bir araca yükleyerek Hükümet Konağı’nın önüne attı.
Giderek çoğalan göstericilerin son duraklarıysa Madımak Oteli oldu. Sayısı yaklaşık 10 bine varan kalabalık, saat 19.30 sıralarında polis ve asker barikatını yararak otele ulaştı ve ellerindeki yanar cisimleri kapı ve pencerelerden otelin içine atmaya başladı.
Gelen itfaiye ekiplerinin yangına müdahalesine de izin verilmeyince Madımak Oteli kısa süre içerisinde alevlere teslim oldu.
Otelden kaçmayı başaranlar olsa da, konukların büyük bölümü içeride mahsur kaldı.
Saat 20.00’ye doğru Er Eğitim Tugayı’ndan takviye olarak gönderilen acemi erler saldırganlarla otel arasına yerleştirilerek itfaiyenin çalışması sağlandı. Ancak, aralarında Asım Bezirci, Hasret Gültekin, Muhlis Akarsu, Nesimi Çimen, Behçet Aysan gibi şair, yazar ve sanatçıların bulunduğu 36 kişi yaşamını çoktan yitirmişti.
Beş katlı otelin dördüncü katında bulunan Aziz Nesin ve yanındakiler itfaiye merdiveniyle kurtarılırken, şair Metin Altıok yaralı olarak kaldırıldığı Gülhane Askeri Tip Akademisi Hastanesinde bir hafta sonra yaşamını yitirdi. Böylece Madımak Olayı’nın ardından ölen kişi sayısı 37’e yükseldi.
Madımak Olayının Ardından Yaşananlar
Olayların ardından kentte sokağa çıkma yasağı ilan edildi; Vali Ahmet Karabilgin, Belediye Başkanı Temel Karamollaoğlu ve Emniyet Müdürü Doğukan Öner’e görevden el çektirildi.
Ekim 1993’te olaya karışanlar yargılanmaya başladı. Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Başsavcısı Nusret Demiral, Ağustos 1994’te 124 sanıktan 29’unun idamını, 38’inin 15 yıla kadar ağır hapsini, 57’sinin de beraatını istedi.
Ayrıca, olayların sorumlusu olarak gösterilen Aziz Nesin hakkında da idam isteğiyle suç duyurusunda bulunuldu. Savcılığın Aziz Nesin’e yönelik bu suçlaması kamuoyunda tepkiyle karşılandı ve “kıyımın sorumlularını aklamaya yönelik bir girişim” olarak değerlendirildi.
Aralık 1994’te sonuçlanan davada 26 sanık 15’er yıl, 60 sanık 3’er yıl hapis cezasına çarptırıldı. Öteki sanıklar beraat etti.
Mahkeme, olayların tahrikçisi olduğu gerekçesiyle Aziz Nesin hakkında suç duyurusunda da bulundu; ancak Sivas Cumhuriyet Başsavcılığı Nesin hakkında kovuşturma yapmaya gerek görmedi.
Ancak Yargıtay, girişilen eylemin “Anayasal düzeni zorla bozmaya kalkışmak” olduğu görüşüyle mahkemenin bu kararını bozdu. Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Yargıtay’ın görüşüne uyarak 28 Kasım 1997‘de ikinci bir karar verdi.
İkinci kararda sanıklardan 38’idam cezasına çarptırıldı. Bu sanıklardan dördünün cezası, 18 yaşından küçük oldukları için 20 yıl, bir sanığın da akli dengesi bozuk olduğundan 15 yıl hapse indirildi.
Öteki sanıklar ise, 5 yılla 7 yıl 6 ‘şar ay arasında değişen hapis cezalarına çarptırıldı.
Madımak Olayı, Türkiye tarihinde mezhepsel temelde ortaya çıkan şiddet olaylarının önemli bir örneğidir. Diğer önemli örnekler Çorum ve Kahramaraş‘ta yaşanmıştır.