Mondros Mütarekesinin ardından başlayan işgaller karşısında, Saray ve Hükümetin tepkisizliği yüzünden, halkın kendiliğinden örgütlenerek kurduğu silahlı birliklere Kuvayı Milliye denir. Milli Kuvvetler anlamına gelmektedir.
Bir başka ifadeyle Kuvayı Milliye ifadesi, Milli Mücadele döneminde düzenli ordu kuruluncaya kadar, düşman karşısında mücadele eden silahlı birlikleri ifade eder.
Bölgesel olarak örgütlenen Kuvayı Milliye birlikleri türdeş olmayıp, gönüllülerden eşkıyalara, eski askerlerden, efelere kadar birçok unsuru içinde barındırmışlardır.
Liderliklerini ise genel olarak, eski askerler veya ordudan ayrılmış subaylar, tanınmış efeler ya da eşraftan kişiler yapmıştır.
Çete, milli müfreze, milis gibi isimlerle de anılan Kuvayı Milliye birlikleri, düzenli ordunun henüz kurulmadığı ve Osmanlı Devletinin işgallere sessiz kaldığı günlerde;
- Düşmanın ilerleyişini durdurmak,
- Asıl ordu kuruluncaya kadar zaman kazandırmak,
- Halka moral aşılamak ve
- İç ayaklanmaları bastırmak gibi önemli işlevleri yerine getirmişlerdir.
Dolayısıyla Kuvayı Milliye, düşmana en azından işgale kalkıştığı yerleri rahatça işgal edemeyeceğini göstermiş ve bu açıdan caydırıcı bir rol oynamıştır.
Kuvayı Milliye, tüm imkânsızlıklara ve aleyhindeki propagandalara rağmen düzenli ordunun kuruluşuna kadar düşman karşısında başarıyla mücadele etmiş ve özellikle Milli Mücadele karşıtı ayaklanmaların bastırılmasında önemli roller almıştır.
Ancak Kuvayı Milliye’nin bu olumlu işlevlerinin yanı sıra;
- Tek bir merkezden yönetilmemek,
- Askeri disiplinden uzak olmak,
- Zaman zaman halkla karşı karşıya gelmek,
- Düzenli işgal ordularıyla mücadele için yeterli güce sahip olmamak,
- Ülkeyi kurtarmaktan çok bölgesel kurtuluşu hedeflemek gibi zaaf sayılabilecek yönleri de vardır.
Nitekim Kuvayı Milliye, düzenli ordunun kurulmasının ardından bir askeri güç olarak ortadan kalkmıştır.
Ancak Kuvayı Milliye anlayışını geniş anlamıyla ele aldığımızda onun bütün bir milli mücadele sürecini ifade ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Çünkü Kuvayı Milliye, Türk halkının direniş ruhunu simgelemesi bakımından dönemsel bir olgu değil, halkın zihninde sürekli yer edinen bir anlayıştır.
Bu özelliğiyle Kuvayı Milliye, bir zihniyet olarak hala varlığını korumakta ve bağımsızlıkçı ve özgürlükçü bir direniş ruhunu temsil etmeye devam etmektedir.