Kıbrıs Türk Federe Devleti, Kıbrıs Otonom Türk Yönetimi Meclisi’nin 13 Şubat 1975 günü yaptığı olağanüstü toplantı sırasında oy birliğiyle alınan karar neticesinde kurulmuştur.
Bu karar neticesinde Rauf Denktaş Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin devlet başkanı olmuş, yasama görevini ise 50 üyeden oluşan bir Kurucu Meclis‘in yapacağı bildirilmiştir.
Kıbrıs Federal Cumhuriyeti’nin Türk kanadı olarak kurulan Kıbrıs Federe Türk Devleti‘nin kuruluş amacı, “iki bölgeli coğrafi esasa dayalı federasyon bünyesi içinde Kıbrıs Rum toplumu ile birleşme” olarak ilan edilmiştir.
Aynı kararda Federe devletin kurulmasına yol açan nedenler ise şöyle özetlenmiştir:
- Türk toplumuna tanınan hakların sürekli engellenmesi,
- Yıllar boyunca süren gelişmeler sonunda Türk ve Rum toplumlarının bir arada yaşamalarının olanaksız hale gelmesi,
- Bağımsız Kıbrıs Federal Cumhuriyeti’nin kurulması yolunda Türk tarafınca yapılan
makul önerilerin Rum yönetimince karşılık görmemesi.
Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin ilanı üzerine Yunanistan konuyu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne götürmeye karar vermiştir.
İngiltere hükümeti ise yaptığı açıklamada, Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümetini adanın tek meşru hükümeti olarak tanıdıklarını yani yeni kurulan devleti tanımadıklarını ancak, Rauf Denktaş‘ı Türk toplumu lideri olarak kabule devam edeceklerini bildirmiştir.
Dönemin ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger ise federe devletin kurulmasını “esefle” karşıladıklarını belirterek “ABD ada cumhuriyetinin egemenliğini, bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü tanımaya devam edecektir” açıklamasında bulundu.
Türkiye ise bu kararı olumlu karşıladı. Başbakan Sadi Irmak, Kıbrıs’ta Türk Federe Devleti’nin kurulmasının ne bir taksim, ne de bir Enosis olduğunu açıklarken CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit ise “Türklerin attığı bu adım kesin çözüme varılmasını kolaylaştırmıştır” diyerek kararı destekledi. AP Genel Başkanı Demirel ve MSP Genel Başkanı Erbakan da kararı olumlu karşıladıklarını belirten demeçler verdiler.
Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin kurulması, yaklaşık sekiz yıl sonra 1983’de kurulacak olan ve bağımsız bir Türk Devleti olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne giden süreçte önemli bir kilometre taşı olarak tarihteki yerini aldı.
Uzun yıllardın Türk Dış Politikasını meşgul eden Kıbrıs Sorunu hakkında daha ayrıntılı bilgi için aşağıdaki yazıyı okuyabilirsiniz: