Toprakları bir yanda Balkanlara, bir yandan Kafkaslara, diğer yandan da Ortadoğu‘nun Bereketli Hilal‘ine ulaşan Türkiye, jeostratejik açıdan oldukça önemli bir ülkedir.
Türkiye; Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının kesiştiği bir düğüm noktası, bir köprü durumundadır. Bu özelliğiyle sürekli ve çok yönlü çıkar çatışmalarının yaşandığı, kritik bir coğrafi konum üzerinde yer alır.
Türkiye toprakları, sanayileşmiş Batı ülkeleri ile Ortadoğu ve Hazar coğrafyasının enerji kaynakları arasında yer alır. Bu konum, Türkiye’ye özel bir önem ve avantaj kazandırmakta, Türkiye adeta bir “enerji koridoru” olma potansiyelini bünyesinde taşımaktadır.
Buna karşılık, bu toprakların tarihsel ve güncel göç yollarında olması Türkiye açısından büyük bir güvenlik endişesi de beraberinde getirir. Bu durum hem Türkiye’nin komşularında yaşanan istikrarsızlıklardan büyük oranda etkilenmesine yol açmakta hem de Türkiye’ye yönelik doğrudan bir tehlike doğurmaktadır.
Çünkü sınır sayısı arttıkça, bir ülkenin saldırıya uğraması, tehdit edilmesi ve birden fazla cephede savaşa girmesi olasılığı da artar. Türkiye bu açıdan da dünyanın oldukça hassas jeostratejik bölgelerinden biridir.
Türkiye’nin bugün; Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, Nahcivan nedeniyle Azerbaycan, İran, Irak, Suriye’den oluşan toplam 8 komşusu vardır.
Hatta, deniz üzerinden düşünmeye kalkarsak, bu komşular Ukrayna, Rusya, Romanya ve Kıbrıs’ın da eklenmesiyle 12’ye çıkacaktır.
Ayrıca Türkiye’nin birçok ülkeyle arasında doğal engel (büyük göl, deniz, akarsu, sıradağ gibi) ve sınırlar yoktur.
Türkiye ile çevre ülkeler arasındaki sınırlar büyük oranda coğrafya tarafından değil, insanlar tarafından belirlenen yapay sınırlardır.
Diğer taraftan Türkiye’nin komşulaır, nitelikleri itibariyle güven telkin eden komşular değildir. Türkiye, bu komşuların büyük çoğunluğuyla hem tarihsel olarak hem de güncel olarak çıkar anlaşmazlığı içerisindedir.
Örneğin Türkiye’nin tarihteki en güçlü ve en sorunlu komşularından biri olan Rusya, bugün Türkiye ile resmen sınırdaş değildir ancak, Rusya, Kafkaslarda bitmeyecek görünen etkisi nedeniyle hala “komşumuz” olmaya devam etmektedir. Ayrıca Rusya’nın Ortadoğu ve Afrika ülkelerine yönelik askeri ve ticari faaliyetlerinin önemli bir bölümü, Türk boğazlarına bağımlıdır.
Türkiye’nin stratejik önemi son derece büyük olan İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahip bulunması, Türkiye’nin stratejik önemini bölgesel boyuttan evrensel boyuta çıkarmaktadır.
Bu nedenle Türkiye, gerektiğinde uluslararası politikayı etkileme olanağına sahiptir.
Ama aynı şekilde Boğazlar da bu nitelikleriyle Türkiye’yi evrensel gelişmelerin etkisine açmakta ve Türkiye için potansiyel sorunlar taşımaktadır.
Öte yandan Boğazlar’ın savunması oldukça zor ve sorunlu bir bölge olduğunu da unutmamak gerekir.
Boğazlar, hem hava saldırılarına ve denizden gelecek tehlikelere açıktır; hem de Türkiye burayı savunmak için Avrupa tarafında bir coğrafi derinliğe sahip değildir.