Sokrates Kimdir? Kısaca Hayatı ve Fikirleri

Sokrates, MÖ 469’da Atina’da doğan ve MÖ 399’da yine Atina’da ölen Yunan filozoftur.

Sokrates, kendisinden önceki filozoflardan farklı olarak doğal dünyayı değil; bizzat insanı incelemiştir. 

Dolayısıyla Sokrates felsefi ilgisini bilinene yani nesneye değil, bilene yani özneye, daha açık bir ifadeyle insana yöneltmiştir.

Sokrates arkasında hiçbir yazılı eser bırakmamıştır.

Bu nedenle bugün onun hakkında bilinen her şey öğrencilerinin ve çağdaşlarının onun hakkında yazdıklarından ibarettir.

Bu yazılanlara göre, Sokrates, bir taş ustası ile ebenin oğlu olarak dünyaya geldi. Temel düzeyde bir eğitim gördü ve Peloponnesos Savaşı‘na katıldı. Ayrıca üç çocuğu olan Sokrates, yoksul bir hayat sürdü.

Sokrates, MÖ 399’da dinsiz olduğu ve kentin gençlerinin ahlakını bozduğu gerekçesiyle idama mahkûm edildi.

Kendisinden önceki filozofların tuttuğu yolun tersini benimseyen ve doğayla değil, insan ve ahlak sorunlarıyla ilgilenen Sokrates’e göre iyilik, kötülük, erdem gibi ahlaksal gerçekler toplumlara ya da insanlara göre değişen şeyler değildir.

Bunlar herkes için geçerli olan doğrular, herkes için geçerli olan bilgilerdir. Bu bilgiler ise dışarıdan öğrenilemez. Bu bilgiler, aslında insan ruhunda gizli, örtülü halde bulunur.

“Sorgulanmamış bir yaşam yaşanmaya değmez” diyen Sokrates’e göre insanın bilge olabilmesi için önce kendini sorgulayabilmesi ve anlayabilmesi gerekir.

Zira iyinin ve doğrunun bilgisi sadece insanın içindedir.

Önemli olan bu bilgileri uyandırmak, ortaya çıkmalarına ve doğmalarına yardımcı olmaktır. Bundan ötürü Sokrates kendi yöntemine “doğurtma yöntemi” adını vermiştir.

Günümüzde “Sokrates Yöntemi” olarak bilinen bu yöntemi, ilk olarak Platon, “Diyaloglar” adlı eserinde betimlemiştir.

Bu yönteme göre Sokrates, karşısındaki insana belli bir sorun hakkında sürekli sorular sorar ve onun düşünüş tarzındaki çelişkileri açığa çıkarmaya çalışır.

Buradaki amaç, karşıdaki insana bir şey öğretmekten ziyade, onun fikirlerini sorgulamasına yol açmak ve böylece kendi kendine doğruya ulaşmasını sağlamaktır.

Sokrates, “Kimseye bir şey öğretemem, sadece onların düşünmelerini sağlayabilirim.” sözüyle, “Sokrates yöntemi”, “Sokratik Yöntem” ya da “Doğurtma Yöntemi” olarak bilinen bu yöntemi en güzel şekilde özetlemiştir.