İÇİNDEKİLER
Mao Zedong ve Çin Halk Cumhuriyeti
Çin Halk Cumhuriyeti, 1949 yılının Ekim ayında Mao Zedong ve arkadaşları tarafından kuruldu.
Kurulmasının ardından SSCB’yi örnek alan Çin Halk Cumhuriyeti, tarım ve sanayi alanlarında önemli reformlar yapmaya başladı.
En başta köylü sınıfına dayalı olarak kurulan komünist rejimin temel amaçları;
- Ülkede ekonomik kalkınmayı sağlamak ve 500 milyon nüfusu
beslemek, - Toplumsal eşitliği sağlamak,
- Afyon ticaretini engellemek,
- Topraksız köylüyü topraklandırmak ve
- Sanayii geliştirmekti.
Bu hedefler doğrultusunda büyük toprak sahiplerinin topraklarına el konularak, tarım alanları kooperatiflerin elinde toplandı. 5 yıllık kalkınma planları hazırlanarak Sanayi alanında yeni atılımlar gerçekleştirildi.
Bu atılımlar sayesinde, 1952’nin sonuna kadar Çin’in mali ve ekonomik durumunda önemli iyileşmeler sağlandı. Birçok önemli sınai ve tarımsal ürünün üretiminde rekor düzeye ulaşıldı.
Ekonominin kalkınmasına yönelik ortaya konulan Birinci Beş Yıllık Plan’ın (1953-1957), ortaya koyduğu hedefler kısa sürede tamamlandı.
Çin, ülkede mevcut olan sınai ürünlerinin imalatını rekor düzeyde arttırırken; daha önce ülkede olmayan sanayileri kurup geliştirdi. Uçak, otomobil, ağır ve hassas makineler, elektrik üretim donanımı, metalürjik ve madencilik donanımı, yüksek kalitede alaşımlı çelik ve demir dışı metaller üretmeye başladı.
Bu dönemde ayrıca bilim ve teknoloji alanlarında da önemli başarılar elde edildi. Özellikle atom enerjisi, jet teknolojisi, bilgisayarlar, yarı iletkenler ve otomatik kumanda alanlarındaki çalışmalarda önemli ilerlemeler kaydedildi.
İleriye Doğru Büyük Atılım Dönemi
1958’e gelindiğinde ise Mao Zedong tarafından “İleriye Doğru Büyük Atılım Projesi” olarak adlandırılan yeni bir döneme girildi. Mao ilan edilen bu dönemde temel hedefin sanayi ve tarım ürünleri üretimini iki katına çıkarmak olduğunu söyledi.
Bu dönemde, bireysel üretim yasaklandı ve milyonlarca insan, sert bir disiplin içinde kolektif bir üretim sürecine dahil edildi. 26 binden fazla komün kuruldu.
Dönemin bir diğer önemli özelliği, 1950lerin sonuna doğru Sovyet Rusya ve Çin’in arasında ilişkilerin kötüleşmesiydi. Sovyet Rusya bu nedenle Çin’e yaptığı yardımları kesmişti.
Sovyet Rusya’nın yardımı kesmesi ve merkezi yönetimden korkan komünlerin şişirdiği yanlış istatistikler, ekonomiyi zora soktu.
Çünkü üretim istatistiklerinin şişirilmiş olduğu, kuraklık ve kıtlığın başlamasıyla anlaşıldı. Kıtlık sonucunda milyonlarca insan öldü.
Bu dönemde üst üste gelen başarısızlıklar ve yanlış politikalar nedeniyle parti içinde çekişmeler başladı. Bu çekişmelerin bir sonucu olarak 1959 yılında Mao, Cumhurbaşkanlığı’ndan ayrıldı. Onun yerine Liu Shaoqi Cumhurbaşkanı oldu.
Ancak Mao, iktidardan tam olarak uzaklaşmamıştı, parti başkanı olarak siyasi hayatına devam etmekteydi. Nitekim 1966’da Mao, tekrar Cumhurbaşkanı oldu. Bu yeni dönemde Mao karşıtları tasfiye edildi ve Mao, 1976’daki ölümüne kadar ülkeyi yönetmeye devam etti.
Kültür Devrimi
Mao’nun bu ikinci döneminde yaşanan en önemli gelişme hiç şüphe yok ki, ” Kültür Devrimi” olarak adlandırılan süreçti.
Kültür Devrimi, “geçmişe ait dört eski” yi yıkma düşüncesine dayanmaktaydı. Bu dört eski; kültür, fikir, alışkanlıklar ve geleneklerdi. Böylelikle “komünizmin düşmanları” ortadan kaldırılacaktı.
Bu süreçte Mao yanlısı Kızıl Muhafızlar; birçok müze, tapınak ve tarihi yeri yıktılar ve bazı kitapları yaktılar. Bu yıkımlarla birlikte hedeflenen, komünist düşüncesinin gelişmesini engelleyen eskiye dair ne varsa yok etmek ve yeni bir komünist kültür inşa etmekti.
Bu dönemde Mao’nun düşüncelerinin ve sözlerinin bulunduğu bir kitap oluşturuldu. “Kızıl Kitap” olarak adlandırılan bu kitap, her vatandaş için taşınması zorunlu bir kitaptı. Taşımayanlar Kızıl Muhafızlar tarafından cezalandırılacaktı.
Ekonomik anlamda ise bu dönemde de önemli gelişmeler kaydedildi. Hububat rekoltesi yükseldi. Sanayi, ulaştırma, bilim ve teknoloji gibi alanlarda önemli gelişmeler kaydedildi.
Yeni demiryolu hatları inşa edildi, köprüler yapıldı, büyük ve teknolojik açıdan gelişmiş işletmeler kuruldu. Aynı zamanda uzaya uydu gönderildi.
Mao Zedong’un Ölümü ve Ardından Yaşananlar
Mao Zedong’un 9 Eylül 1976’da öldü.
Ölümünün ardından Çin’de iktidar mücadelesi yeniden başladı. İktidar mücadelesinde bulunanların bir kısmı, Mao’nun devrimci kitle seferberliği siyasetine devam edilmesini isterken; bir diğer grup, Sovyet modelinde bir merkezi planlamayı savunmaktaydı.
Reformistlerin lideri olan Deng Ziaoping ise Çin ekonomisinin faydacı bir siyaset temelinde inşasını savunmaktaydı.
Ziaponing, ekonomik ve siyasi gelişmelerde ideolojinin tayin edici önemini reddetmekteydi. “Kedi ister beyaz olsun, ister siyah; fare yakalayabiliyorsa iyi bir kedidir” sözü, onun bu düşüncesini net bir şekilde özetlemekteydi.
Nihayetinde Deng Ziaponing, Mao sonrası iktidar savaşını kazanarak, yönetime geldi ve onun döneminde Maoculuk tasviye edilmeye başlandı.
Bu dönem Çin açısında sosyalist bir piyasa ekonomisinin inşa edilmeye başlandığı dönemdi ve Çin’in günümüzde de devam etmekte olan ekonomik büyüme süreci bu dönemle birlikte önemli bir ivme kazandı.