Hilmi Uran Kimdir?

1886 Bodrum doğumlu olan Hilmi Uran, 1905’de İzmir İdadisinden mezun olmuş; aynı yıl girdiği Mülkiye Mektebi’nden ise 1908 yılında iyi derece ile mezun olmuştur.

 

Eylül 1908’de İzmir ili Maiyet Memurluğunda kaymakamlık stajını tamamlayarak Aralık 1911’de Menemen ve Mayıs 1914’de Çeşme Kaymakamlıklarına atanmıştır. 1917 yılına kadar bu görevini sürdüren Hilmi Uran, aynı yıl Mülkiye Müfettişliği görevine atanarak Çeşme’den ayrılmıştır. Bu görevi sırasında, Evliye-i Selase’de (Kars, Ardahan, Batum), Brest-Litovsk antlaşması uyarınca yapılacak plebisitin hazırlıklarında görevlendirilmiştir. Bu sırada Kars’ta mülki idare amiri olarak çalışan Uran’ın, Mülkiye Müfettişliği görevi 1919’da yapılan genel seçimler sonucunda son Osmanlı Mebusan Meclisi’ne Muğla Milletvekili olarak seçilmesiyle son bulmuştur.

 

Bu meclisin dağıtılmasından sonra bir süre Milas’ta yaşayan Ural’a 1921’de TBMM tarafından İtalyanlardan kurtarılan Antalya’nın mutasarrıflığı yani sancak yöneticiliği görevi verilmiş ve bu sayede Uran, mülki idare amirliği görevine geri dönmüştür.

 

Ardından 3 Ağustos 1923’de Adana Valiliği görevine getirilen Uran’ın bu görevi sırasında yaşadığı önemli bir olay, Ankara İstiklal Mahkemesi tarafından yargılanması ve ceza almasıdır. Bu cezanın nedeni o sırada mahkemede görülmekte olan bir davanın Adana’da ikamet eden şahitlerinin mali ve idari sebeplerden ötürü Ankara’ya gönderilememiş olması ve Mahkeme ile Hilmi Uran arasında yaşanan gerginliktir. Bu olay sonucunda Mahkeme, gönderdiği emirlerin önem ve aciliyetini göz ardı ettiği gerekçesiyle Hilmi Uran’ı 250 lira para cezasına çarptırmıştır.

 

Fakat Uran kısa bir süre sonra yargılandığı ve ceza aldığı Ankara İstiklal Mahkemesi’nin başkanı olan Ali (Çetinkaya) Bey’in idare meclisi reisi olarak görev yaptığı İthalat – İhracat Şirketi’nin Umum Müdürlüğü’ne getirilmiş ve bu nedenle 3 Ağustos 1923’de Adana Valiliği görevinden ayrılmıştır. 1926 yılında bu görevden de ayrılan Hilmi Uran, hayatının bundan sonraki kısmında daha çok siyaset sahnesinde ve CHP içerisindeki önemli görevleriyle karşımıza çıkmaktadır.

 

Bu görevlerden ilki Nisan 1926’da atandığı CHF Adana bölgesi müfettişliğidir. Daha sonra, TBMM 3. Dönem Genel Seçimleri’ne katılan Uran, Seyhan milletvekili olarak meclise girmiş ve TBMM’nin 4., 5., 6., 7., ve 8. dönemler boyunca da aynı yerden Milletvekili olmaya devam etmiştir.

 

Milletvekilliği sırasında 29.12.1930 – 26.10.1933 tarihleri arasında V. ve VI. İnönü hükümetlerinde Bayındırlık Bakanlığı; 11.11.1938 – 25.01.1939 tarihleri arasında II. Bayar Hükümeti’nde Adalet Bakanlığı; 20.05.1943 – 07.08.1946 tarihleri arasında II. Saraçoğlu Hükümeti’nde ve dolayısıyla ilk çok partili seçim olan 24 Temmuz 1946 genel seçimlerinde İçişleri Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

 

Uran, bu görevlerinin dışında üç kez TBMM başkanvekilliği, CHP grup başkanvekilliği, CHP Genel Sekreterliği ve en önemlisi de 17 Kasım 1947’de başlayan ve 19 gün süren 7. CHP Kurultayı’nda İnönü’nün adayı olarak CHP Genel Başkanvekilliği görevine seçilmiştir. Daha önce İsmet İnönü, Celal Bayar, Refik Saydam, Şükrü Saraçoğlu ve Recep Peker gibi isimlerin yer aldığı bu makam; CHP Genel Başkanı’nın Cumhurbaşkanlığı görevinde bulunmasından dolayı aslında bir anlamda partiyi fiilen yönetmekte olan makam niteliğindeydi. Uran, CHP Genel Başkan Vekilliği görevini 14 Mayıs 1950 seçimlerindeki CHP yenilgisinden sonra, 29 Haziran 1950’de gerçekleştirilen 8. CHP Kurultayına kadar sürdürmüştür. Bu tarihten sonra herhangi bir siyasi ve idari görev almayan Uran, 21 Ekim 1957 tarihinde vefat etmiştir.

Görüş ve Önerileriniz İçin