Süryaniler, 451 yılında yapılan Kadıköy Konsili’ni tanımayarak, Hristiyanlık içinde bağımsız bir kol olarak ortaya çıkmışlardır. Dolayısıyla Süryaniler Hristiyanlık dinine mensup bir mezheptir, Hristiyanlığa inanırlar.
Günümüzde yaklaşık 5 milyon civarında Süryani Kilisesi’ne mensup kişinin olduğu tahmin edilmektedir.
Türkiye’de Mardin, İstanbul, Mersin, Diyarbakır’da Süryani Kilisesi’ne mensup 20.000 civarında insan bulunmaktadır.
Süryani kelimesi, Asurca’dan türemiş bir kelime olup Asurlular anlamında kullanılmıştır.
Kendilerinin Havari Thomas tarafından kurulduğunu belirten Süryani Kilisesi, 5. yüzyılda
– Doğu Süryanileri (Nesturiler) ve
– Batı Süryanileri (Yakubiler) olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Bu ayrılığın temelinde Hz. İsa’nın tabiatı ile ilgili tartışmalar yatar.
Nesturiler’in lideri olan Nestorius (ö. 451), Hristiyanlık’ta Hz. İsa’nın tabiatı ile ilgili tartışmalarda Hz. İsa’da ilahi ve insani olmak üzere iki ayrı tabiat bulunduğunu ve bunların birbirine karışmadığını, Hz. Meryem’in Tanrı annesi (theotokos) değil insan annesi (antropokos) olarak isimlendirilebileceğini söyler.
İlk zamanlarda Urfa, Nesturilerin merkezliğini yapmış iken zamanla Nesturiler, Arabistan, Hindistan ve Çin’de yayılmıştır.
Batı Süryanileri olarak da bilinen Yakubileri ise Yakub Baradaeus (ö. 578) kurmuştur. Yakubiler, Hz. İsa’nın tabiatı ile ilgili tartışmalarda Hz İsa’da hem tanrısal hem de insani tabiatın birleşerek yeni bir tabiat oluştuğuna inanırlar. Ayrıca Yakubiler, Meryem’e, tanrı annesi denilebileceğini söyleyerek de Nesturilerden ayrılır.
Günümüzde Süryani Kilisesi denildiğinde daha çok Yakubiler kastedilmektedir.
18 ve 19. yüzyılda Katolikler ve Protestanlar, bu kilise mensuplarına da misyonerlik faaliyetinde bulunmuş ve birçok Süryani bu faaliyetler sonucu, Katolik ya da Protestan olmuştur.
Süryani Kilisesini Diğer Kiliselerden ayrılan en temel farklılıklarını şu şekilde sıralanabilir:
1- Süryani (Yakubi) Kilisesi, Hz. İsa’da hem tanrısal hem de insani tabiatın birleşerek onda yeni bir tabiatın (miafizit) oluştuğuna inanırlar. Bu noktada Katolik, Ortodoks, Protestan gibi kiliselerdeki Hz. İsa’da iki tane tabiatın birbirine birleşmeden ve karışmadan aynı anda bulunduğu şeklindeki iki tabiat (diofizit) öğretisini reddeder.
2- Süryanilerin ana merkezi, 1293’ten 1932 yılına kadar Mardin’deki Deyru’z-Zaferan manastırı olmuştur. Merkez, 1932’de önce Humus’a (Suriye) ardından da 1959’da Şam’a (Suriye) taşınmıştır.
3- Ruhban sınıfı, diyakoz (rahip yardımcısı), rahip, piskopos ve Patrik şeklinde sıralanmaktadır. Diyakoz ve rahipler evlenebilir, ancak daha üst sınıfta bekarlık esastır.
4- Ritüeller, Süryanice yapılır.
5- Sakrament olarak (Vaftiz, Evharist, Konfirmasyon, Günah İtirafı, Evlilik, Rahip Takdisi, Son/Hasta Yağlama) yedi adet sakrament kabul edilir.
6- Secdenin de olduğu ve günde üç vakit namaz şeklinde bir ayin yapılır ve kıble olarak da Doğu’ya dönülür.
7- Zina ve tıbbi zorunluluk gibi durumlar olmadığı sürece boşanmak yasaktır.
8- Ayin sırasında erkekler önde, kadınlar arkada dururlar ve kadınların başlarının örtülü olması gerekir.
Süryaniler hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için şu linki inceleyebilirsiniz:
http://www.suryaniler.com/suryani-tarihi.asp?id=31