Serbest Cumhuriyet Fırkası Cumhuriyet dönemi Türk siyasetinin ikinci muhalefet partisi olarak 12 Ağustos 1930’da Ali Fethi Okyar tarafından kuruldu.
Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kurulması, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasından beş yıl sonra girişilen ikinci çok partili hayat denemesiydi. Ancak bu ikinci deneme birincisinden farklı bir özellik taşıyordu.
Parti, TCF’den farklı olarak bizzat Mustafa Kemal Paşa tarafından kurdurulmuş; adı, kurucuları ve yöneticileri de yine bizzat onun tarafından belirlenmişti.
Partiyi kurma görevini o sırada Paris Büyükelçisi olarak görev yapan eski başbakan Ali Fethi Bey’e (Okyar) veren Atatürk, Halk Fırkasından bazı mebusları da partinin kurucuları olarak görevlendirmişti. Yine kendisine çok yakın olan iki ismin, çocukluk arkadaşı Nuri Conker‘in ve kız kardeşi Makbule Hanımın da partinin kurucuları arasında yer almasını sağlamıştı.
Mustafa Kemal Paşa’nın bu partiye öncülük etmesinin temel nedeni, onun çok partili demokratik bir rejimi ideal bir rejim olarak görmesiydi. Tek partili bir yönetimden memnun değildi.
Ayrıca o dönem bütün dünyayı kasıp kavuran 1929 ekonomik krizinden Türkiye ekonomisi de önemli ölçüde etkilenmişti. Atatürk, bu süreçte özellikle ekonomi konularında hükümetin icraatlarını denetleyebilecek ve mecliste tartışmaya açabilecek bir muhalefet partisinin varlığını önemli görüyordu.
Mustafa Kemal Paşa’nın bu yeni partiden uymasını istediği iki temel şart, cumhuriyetçilik ve laiklikti. Bu iki temel ilkeden asla taviz vermeyecek olan partinin programı, yaşanan ekonomik ve mali krizi çözecek önlemleri içerecekti.
Özetle Mustafa Kemal Paşa, Cumhuriyetin ve devrimlerin tümüyle tartışma dışında bırakılmasını ve sadece iktisadi ve mali konuların tartışılmasını istiyordu.
İşte bu ortamda kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası kısa zamanda önemli bir gelişme göstermiş ve genel başkan Ali Fethi Bey’in Ege bölgesine yaptığı ziyaret büyük ilgi görmüştü.
Ancak Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası deneyiminde olduğu gibi özellikle irtica yanlılarının ve bütün Cumhuriyet düşmanlarının SCF saflarında toplanmaya başlaması uzun sürmedi.
Ali Fethi Bey’in İzmir gezisi sırasında Cumhuriyet Halk Fırkası aleyhinde gösteriler yapıldı, parti binası taşlandı ve partiyi destekleyen bir gazetenin matbaasına saldırıda bulunuldu. Bu arada Mustafa Kemal Paşa’nın fotoğraflarının yırtılması gibi olaylarla da karşılaşıldı.
Böylece ülkede kısa bir süre içerisinde anarşi ortamı doğdu ve parti kurucularının bütün iyi niyetlerine rağmen ortaya çıkan Cumhuriyet karşıtı faaliyetlerin önüne geçilemedi. Bu gelişmeler üzerine Serbest Cumhuriyet Fırkası, kurucuları tarafından 17 Kasım 1930’da feshedildi yani kapatıldı.
Genç Cumhuriyetin giriştiği ikinci çok partili hayat denemesinin de başarılı olamaması, Türk toplumunun çok partili bir rejime henüz hazır olmadığını gösterdi. Çok partili rejime doğru atılan her adım genç Cumhuriyeti ve onun devrimlerini tehlikeye atmaktaydı.
Üç ay gibi kısa bir süre varlığını sürdürebilen Serbest Cumhuriyet Fırkası denemesinin başarısızlığa uğramasının bir sonucu olarak, Türkiye’de 1945 yılına kadar başka bir siyasi parti kurulmadı. Türkiye’de çok partili hayata geçiş 1945 yılında gerçekleşti.