Senedi İttifak: Kısaca Önemi ve Özellikleri

Senedi İttifak, Osmanlı İmparatorluğu tarihinde anayasal nitelikteki ilk belge olarak kabul edilir.

 

1808 yılında kabul edilen Senedi İttifak, bir giriş, yedi madde ve bir ekten oluşur. Senedi İttifak, Padişah 2. Mahmut zamanında kabul edilmiş olup, ilanında etkili olan devlet adamı Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa’dır.

 

Senedi İttifak, bir tarafta merkezî gücü temsil eden aktörler, diğer tarafta ise merkez dışı çevre güçleri temsil eden âyanlar arasında imzalanmış olan iki taraflı bir anlaşmadır. Bu özelliğiyle bir misak yani sözleşme niteliğindedir.

Giriş kısmında, Senedi İttifak’ın amacı, sarsılan devlet otoritesinin kuvvetlendirilmesi olarak belirtilmiştir.

 

Belgeye göre âyanlar, padişahın otoritesini ve onun mutlak vekili sadrazama itaat etmeyi kabul ettiler. Bunun karşılığında padişah ve sadrazam ise asayişe ve vergilerin ezici olmamasına dikkat etmeyi taahhüt ettiler.

 

Diğer taraftan Senedi İttifak ile sadrazamın keyfi eylemlerinin önlenmesi ve suçu olmayan âyana merkez tarafından müdahale edilmemesi garanti altına alındı.

 

Sened-i İttifak, imzalayan taraflar ve içeriğindeki bazı özellikler bakımından çoğunlukla İngilizlerin 1215 tarihli Magna Carta’sına benzetilir.

 

Ancak Magna Carta, İngiliz feodal beylerinin Kral’a kendi şartlarını dayattıkları bir belge niteliğindeyken Senedi İttifak çevre güçlere karşı merkezî devlet otoritesini güçlendirmeyi amaçlayan sadrazamın girişimleriyle ortaya çıkmıştır.

Ancak diğer taraftan merkezî güç iktidarını kuvvetlendirmek için birtakım tavizlerin de verilmiş olduğu doğrudur.

 

Bu anlamda Senedi İttifak, padişahın mutlak iktidarının sınırlanabileceği fikrini ortaya koyması bakımından önemli bir belge olarak kabul edilmiş ve tarihteki yerini almıştır.

 

Görüş ve Önerileriniz İçin