İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı, Abraham Maslow tarafından geliştirilmiştir.
Kuram, insan ihtiyaçlarının sıralı olduğu ve bireyin bir sıradaki ihtiyaçlarını gidermeden daha üst sıradaki ihtiyaçları tarafından güdülenmeyeceği temel varsayımına dayanır.
Bu kuramda Maslow, insan ihtiyaçlarını temel ihtiyaçlardan başlayıp daha karmaşık psikolojik ihtiyaçlara doğru yükselen bir hiyerarşi içinde sıralamıştır:
- Fizyolojik İhtiyaçlar,
- Güvenlik İhtiyacı,
- Sosyal İhtiyaçlar,
- Saygınlık İhtiyacı,
- Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı
maslow ihtiyaçlar hiyerarşisi
İÇİNDEKİLER
Fizyolojik İhtiyaçlar:
Buna göre nefes alma, yemek yeme, su içme ya da uyku uykuma gibi fizyolojik ihtiyaçlar, hiyeraşinin en altında yer alırlar ve insan yaşamına ilişkin en temel ihtiyaçlardır.
Fizyolojik ihtiyaçların önemli bir özelliği onların süreklilik arz etmeleridir. Su içmek, uyku uyumak, yemek yemek, sürekli olarak giderilmesi gereken ihtiyaçlardır.
Güvenlik İhtiyaçları:
Bu ihtiyaçların sürekli olarak karşılanabilmesini sağlamak için, bir diğer ihtiyaç grubu ortaya çıkar. Bu ihtiyaçlar, fizyolojik ihtiyaçların üzerinde yer alan güvenlik ihtiyaçlarıdır.
İnsanların hem kendilerini hem de yakınlarını tehlikeden uzak tutmasını sağlayan bu ihtiyaçlara en temel örnek, insanların kötü hava koşullarından ve dış tehlikelerden korunmasını sağlayacak olan barınak ihtiyacıdır.
Sosyal İhtiyaçlar:
Maslow’un kuramına göre, hiyerarşinin en alttaki iki basamağını oluşturan bu ihtiyaçların karşılanmasının ardından, insanoğlu daha üst düzeyde ihtiyaçlarla karşılaşır.
Bu ihtiyaçlar, insanın diğer canlılardan ayrılmaya başladığı, bir anlamda karşılandıkça insanın insan olmaya başladığı ihtiyaçlardır.
Bunların en başında sevgi ve ait olma ihtiyacı gelir.
Bu kategoride yer alan ihtiyaçlar, insanın başkaları tarafından sevilmeye ve bir gruba ait olduğunu hissetmeye ihtiyaç duyduğunu ifade eden ihtiyaçlardır. Bu ihtiyacın doyurulmasındaki en temel rol, aileye aittir.
Saygınlık İhtiyacı:
İnsan bu ihtiyacını karşıladıktan sonra, bir başka ihtiyaçla karşılaşacaktır. Maslow’a göre bu ihtiyaç başkaları tarafından değer gördüğünü bilme, başarılı olma ve takdir ve saygı görme ihtiyacıdır.
Hiyerarşinin bu basamağına aynı zamanda değer ihtiyaçları adı da verilir.
Bu ihtiyaç, insanın yaşadığı toplum içinde değerli bir konuma sahip olma arzunu ifade eder.
Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı:
Görüldüğü gibi Maslow’un kuramında sadece fizyolojik ihtiyaçlar değil, kişisel gelişimle ilgili ihtiyaçlar da önemli bir yer tutar.
Bu ihtiyaçların en önemlisi ise kendini gerçekleştirme ihtiyacıdır. Maslow’a göre insanı hayvandan ayıran en temel şey, insanın kendini gerçekleştirme kapasitesidir.
Dolayısıyla Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşinin en tepesinde, kendini gerçekleştirme ihtiyaçları yer alır.
Maslow’a göre kendini gerçekleştiren insan, kendini kabul etmiş, yaratıcı, empati yeteneğine sahip, kültürel etkilere karşı çıkabilen, demokratik bir kişilik yapısına sahip insandır.
Maslow; Abraham Lincoln ve Albert Einstein’ı kendini gerçekleştirmiş insanlara örnek olarak verir.