Kapitalizm Nasıl Ortaya Çıktı?

 

Kapitalizmin Ortaya Çıkışı

 

Kapitalizmin ortaya çıkışı konusu, başka sorunlarla özellikle iktisadi gelişmeyle ilgili olması nedeniyle büyük önem taşır. Eğer iktisadi gelişimin 18.yüzyılda başladığı kapitalizmin de 19.yüzyıl da sahneye çıktığı kabul edilirse kapitalizmi doğuran olgunun iktisadi gelişme olduğu sonucuna varılır.

 

Bu alanda süren anlaşmazlıkları gözlemek için kapitalizmin ortaya çıkış tarihi konusundaki çeşitli düşüncelere bakmak yeterlidir:

 

1. Bu teorilerden birisi kapitalizmi çok eski bir olgu (Örn: Antik Kapitalizm) ve şiddetli iktisadi gerileme dönemleri dışında az çok sürekli bir ekonomi tipi olarak kabul eder.

 

2. Bir diğer teoriye göre, Avrupa’da kapitalizmin başlangıcı 12.-13. Yüzyıllara kadar gider. Burada örnek olarak ortaçağda İtalya ve Almanya’daki iş adamları, bankacı ve bankerler vs. iktisadi birimleri açısından karın oynadığı rolün önemi üzerinde durulur.

 

3. Bir kısım teoriler ise, Kapitalizmin 16.yüzyılda ortaya çıktığını, 16-18. Yüzyıllar arasındaki dönemin sistemin tarihindeki ilk dönemi oluşturduğunu söylerler. Bu teorileri de kendi aralarında bir ayrıma tutmak ve iki başlık altında toplamak mümkündür.

    3.a. Geleneksel teoriye göre bu dönem ticari kapitalizme tekabül eder. Ticari kapitalizmdeki bir takım faaliyetlerle kapitalist zihniyetin ortaya çıkışı söz konusudur.

    3.b. Bu görüş aynı zamanda bu dönemin sömürgecilik ve buna bağlı olarak sermayenin ilkel birikimi ile ticari kapitalizme paralel olarak feodalizmden kapitalizme geçiş şeklinde anlayan Marksist bakış açısını da yansıtır. Marx bunu şöyle ifade eder: “Kapitalizmin modern biyografisi, 16.yüzyıl dünya ticareti ve dünya pazarı olgusuyla başlar.

 

4. Birtakım düşüncelere göre sistemin ortaya çıkışı 18.yüzyıl İngiltere sindeki devrime paralel olarak veya 19. Yüzyıl başına (başka etkenlerle mesela demiryolları veya pazarın genişlemesine bağlı olarak) rastlar.

 

Kapitalizmin Temel Özellikleri Nelerdir?

 

En azından beş noktanın bir araya gelmesi gerekir ki kapitalizmden söz edebilelim:

 

  • Bunlardan bir tanesi üretim araçlarında özel mülkiyetin bulunması; böylece sistem kapitalistin eline iktisadi yapılar üzerinden hareket ve karar yetkisi vermektedir.

 

  •  İkincisi belli bir davranış nedeni güdü tip; iktisadi faaliyete yol, hedef gösteren ve bizatihi ekonominin başlıca doğrultularını belirleyecek olan belli bir güdü tipi. Kapitalizmde kar güdüsü.

 

  • Üçüncü olarak girişimcilerin rolü üzerine dayanan bir ekonomi biçimi. Yani üretim araçlarına sahip girişimciler; piyasa mekanizması ve bu mekanizmaya dayalı fiyat oluşum sistemi.

 

  • Dördüncüsü, sermayenin önemli rolü; sadece sermaye olarak değil yarattığı etki ve ekonomiye yön vermesi açısından.

 

  •  Son özellik olarak, kapitalist sisteme bizzat kendi mantığı içerisinde işlemesine elverişli koşulları yaratacak hukuki, iktisadi bir örgütlenme sistemi; liberalizm, bireycilik, özel mülkiyet vs.

 

 

Bu nedenle Kapitalizmin kökeni ve oluşumu konusu bu beş öğenin ne zaman ortaya çıktığı ve birbiriyle ortak bir işleyişe ve elverişli tarzda nasıl bütünleştikleriyle ilgilidir.

 

Peki Kapitalizm Nedir? Kapitalizmin tanımı ve onun olumlu ve olumsuz yönleriyle ilgili olarak aşağıdaki yazımızı okuyabilirsiniz:

 

Kapitalizm Kısaca Nedir? Tanımı, Olumlu ve Olumsuz Yönleri