Etnosentrizm Nedir, Ne Demektir? Kısaca Etnosentrik Bakış Açısı

Etnosentrizm, bir kültürü başka bir kültürün standartları, değerleri ve bakış açısı içerisinden değerlendirmektir.

 

Bir başka ifadeyle etnosentrizm, bir kişinin diğer kültürleri değerlendirirken, kendi kültürünü temel alması nedeniyle bir kültürü başka bir kültürün standartları içerisinde görmesi ve buna göre değerlendirme yapmasıdır. 

 

Kültür taassubu ya da ben-merkeziyetçilik olarak da adlandırılmaktadır. 

 

Sıklıkla kendi kültürünü yüceltme veya başka kültürleri küçümseme, onları ötekileştirme ya da aşağılama şeklinde kendini gösteren etnosentrizm, insanoğlunun kendi norm ve değerlerini üstün görme eğiliminin bir sonucudur.

 

Örneğin salyangoz, bizim ülkemizde yenmezken; başka bazı ülkelerde sıklıkla tüketilebilir.

 

Bu örnekte, salyangoz yemeği “iğrenç” bir durum olarak değerlendirmek, başka kültürleri kendi kültürümüzden hareketle değerlendirmeye yani “etnosentrik bakış açısına” verilebilecek klasik bir örnektir.

 

Etnosentrik bakış açısı, özellikle başka toplumlarla sıkı bir ilişki içinde yaşamayan, onlardan izole olmuş geleneksel toplumlarda sıklıkla görülebilir. Dolayısıyla bu bakış açısı, büyük oranda başka insanların sahip olduğu kültürel özellikleri tanımamaktan, o kültürleri bilmemekten kaynaklanır.

 

Ancak bu başka kültürleri bilmeme, onları tanımama olayına sadece geleneksel toplumlarda rastlanmaz.

 

Modern toplumlarda da sıklıkla etnosentrik bakış açısı hakimdir. 

 

Böylesi bir durumun en büyük nedeni, insanın kendi kültürünü tarafsız bir şekilde değerlendirmek konusunda, çoğu zaman başarısız olmasıdır. 

 

Çünkü insanların büyük bir kısmı, içinde yaşadıkları kültürün doğru, mantıklı ve hatta diğer kültüre üstün unsurlara sahip olduğu öğretilerek yetiştirilir. Böylece kendi kültürünü her şeyin merkezine alırken, diğer kültürleri de kendi kültüründen kalkarak değerlendirir.

 

Günümüzdeki en güçlü etnosentrik bakış açısı örneklerinden biri, “Avrupa merkezcilik” tir.

 

Bu bakış açısı öylesine güçlüdür ki, “Eurosantrizm” şeklinde ayrı bir kavramın ortaya çıkmasına neden olmuştur.

 

 “Eurosantrizm” Avrupalı olmayan tarih ve kültürleri, yani Avrupa dışındaki toplumları Avrupa ülkelerinin yani Batı’nın standartları açısından değerlendirmek veya bu standartlar ışığında yargılamaktır.

 

Eurosantrizmin yani Avrupa merkezli etnosentrizmin temel sonuçları ise kısaca şunlardır;

 

  • Avrupa dışındaki toplumları aşağı ve değersiz kültürler olarak görmek suretiyle onları dışlamak

 

  • Avrupa dışı toplumların kendi içlerinde göstermiş olduğu tarihsel ve sosyal gelişmeleri görmezden gelmek,

 

  • Onlardan, Avrupa toplumlarının geçirdiği tarihsel değişim ve gelişim süreçlerini aynı şekilde yaşamalarını beklemek.

 

Son olarak, yukarıda kısaca tanımlamaya çalıştığımız etnosentrizmin bir toplumun üyeleri arasındaki bağlılığı arttırması bakımından olumlu bir işlev ortaya koyabileceğini; ancak, ayrımcılığa neden olması ve başkalarını küçümsemeye ve dışlamaya iten davranışlara yol açması nedeniyle de olumsuz bir özelliğe sahip olduğunu ifade edebiliriz. 

 

Görüş ve Önerileriniz İçin