Devlet Nedir? Kısaca Siyaset Biliminde Devlet Kavramı

Devlet Kavramı: Tanımı, Unsurları ve Özellikleri

 

Devlet, belirli bir ülke içinde yaşayan insanları idare eden organizasyondur. Bu bağlamda devlet, toplum halinde yaşamanın kaçınılmaz ve vazgeçilmez bir sonucudur. 

 

Devlet, toplumsal düzeni ve sosyal istikrarı sağlayan bir kurumlar bütünüdür. Bu organizasyon, toplumsal düzeni sağlayacak olan kural ve kanunları belirler ve uygular.

 

Devlet, bir ülkede geçerli olan yasaları koyar ve bu yasaları uygular.

 

Bu uygulama sırasında gerekirse şiddet kullanabilir. Nitekim ünlü sosyolog Max Weber’in tanımıyla devlet, “meşru şiddet kullanma tekeline sahip insan topluluğudur.”

 

Siyaset Bilimci Münci Kapani Politika Bilimine Giriş adlı eserinde, devleti en genel hatlarıyla şöyle tanımlamıştır:

 

“Devlet, belli bir ülke üzerinde yerleşmiş, zorlayıcı yetkiye sahip bir üstün iktidar tarafından yönetilen bir insan topluluğunun meydana getirdiği siyasal kuruluştur.”

 

Egemenliğini sahip olduğu kurumlar (hükümet, ordu, polis, mahkeme, meclis vs.) aracılığıyla tesis eden devletin kesinlikle sahip olması gereken üç temel unsuru vardır.

 

Bunlar;

  • Sürekli bir insan topluluğu yani halk ya da millet,
  • Sınırları belli olan bir ülke yani toprak ve
  • Hükümet yani egemenlik.

 

Devletin bu üç temel unsurundan hareket ederek, onun üç temel özeliğinden bahsedebiliriz:

 

  • Devletin birinci özelliği, onun bir teşkilata sahip olma özelliğidir. Bu teşkilat genellikle yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üçe ayrılır. Yasama organı (meclis) aracılığıyla yapılan yasalar, yürütme (hükümet) organı eliyle uygulanır ve yargı (mahkemeler) organı eliyle denetlenir.

 

  • Devletin ikinci önemli özelliği “hukuki bir kişilik” sahibi olmasıdır. Devlet “tüzel kişilik” adı verilen bu kişilik sayesinde, hak ve sorumluluklara sahip olabilir, hukuki işlemler yapabilir.

 

  • Devlet devamlılığa sahiptir. Devleti meydana getiren insanlar, yöneticiler, hükümetler, kanunlar ve hatta rejimler değişebilir ancak devlet var olmaya devam eder. Devlet süreklidir. Bu özellik, ünlü “Kral öldü, yaşasın yeni Kral” sloganıyla formüle edilir.

 

 

Siyaset Biliminde Devlet Tartışmaları

 

Devletin kısa bir tanımını yaptıktan, onun temel unsurlarını ve genel özelliklerini inceledikten sonra, şimdi de devletin siyaset bilimi açısından taşıdığı öneme bakalım.

 

Devlet kavramı, siyaset biliminin en temel tartışma konularından birisidir.

 

Nitekim devletin varlığına ya da gerekli olup olmadığına ilişkin tartışmalar, birçok siyasal teorinin kaynağını teşkil etmiştir.

 

Devletin olmadığı düzeni doğa durumu varsayımı yla açıklamaya çalışan Thomas Hobbes, John Locke ve Rousseau gibi düşünürler, “toplum sözleşmesi” hipotezinden hareket ederek, doğa durumundan daha güvenli ve yaşanabilir bir duruma geçme arzusundaki insanların devleti kurduğunu kabul etmişlerdir.

 

 

Bu düşünürler temelde aynı noktadan hareket etmiş olsalar da, toplumsal düzen, devletin görevleri, devlet – birey ilişkileri, devlet otoritesinin sınırları gibi pek çok konu üzerine farklı sonuçlara vararak farklı siyaset teorilerinin ortaya çıkmasına kaynaklık etmişlerdir.

 

Devleti gerekli gören siyaset felsefelerinin birçoğunda devlet, daha düzenli ve istikrarlı bir hayat için gerekli görülmüştür.

 

Devlete sınırlı bir fonksiyon atfeden “minimal devlet savunucuları” yani liberaller bile, devleti devletsiz bir duruma tercih etmişlerdir.

 

Ancak, bütün siyasal teorilerin, devleti gerekli gördüğü sanılmamalıdır.

 

Nitekim Anarşizm ve Marksizm gibi teoriler, devlete karşı olumsuz bir tavır takınmışlar ve devletin gerekliliği fikrini reddetmişlerdir.

 

 

Bu teorilere göre devlet ortadan kaldırılması gereken bir yapıdır.

 

Çünkü örneğin Anarşistlere göre devlet, insan özgürlüğünü ortadan kaldıran başlı başına bir kötülük iken; Marksistlere göre devlet, egemen sınıfların diğer sınıfları ezmek için kullandıkları bir baskı aygıtıdır.

 

Özetle devletin gerekli olup olmadığı sorusu, siyaset felsefesi içerisinde biri olumlu diğer olumsuz olmak üzere temelde iki farklı yaklaşım içerisinde değerlendirilmiştir.

Görüş ve Önerileriniz İçin